13-amaliy mashg’ulot. Yakka tartibdagi difraksiya. Difraksion panjara. Yorug‘lik difraksiyasi

13-amaliy mashg’ulot. Yakka tartibdagi difraksiya. Difraksion panjara.
Yorug‘lik difraksiyasi

1. 
   Frenel zonalari
   

• 
  Sferik to‘lqinlar uchun k-tartibli Frenel zonasi:
  

• 
  Yassi to‘lqinlar uchun k-tartibli Frenel zonasi:
  

bu yerda a – nuqtaviy yorug‘lik manbaidan doiraviy tirqishgacha bo‘lgan masofa, b – difraksion manzara kuzatilayotgan ekrandan diafragmacha bo‘lgan masofa, λ – yorug‘likning to‘lqin uzunligi.

2. 
   Yakka tirqishdagi difraksiya
   

• 
  Yorug‘lik intensivligining maksimumlik sharti:
  

• 
  Yorug‘lik intensivligining minimumlik sharti:
  

bu yerda a – tirqish kengligi, k – maksimum va minimumning tartib raqami, φ va φ’ – difraksiya burchagi, λ – yorug‘likning to‘lqin uzunligi.

3. 
   Difraksion panjara
   

• 
  Difraksion panjara davri:
  

bu yerda
a –tirqishkengligi,
b – qo‘shni tirqishlar orasidagi masofa (to‘siq kengligi),
N – l uzunlikdagi tirqishlar soni;

• 
  Difraksion panjaraga nurlar tik tushganda kuzatiladigan Fraungofer difraksiyasida intensivlikning bosh maksimumlar bo‘lish sharti:
  

bu yerda d – difraksion panjara davri, k – bosh maksimum tartib raqami, φ – difraksiya burchagi, ya’ni difraksiyalangan nur yo‘nalishi va panjaraga o‘tkazilgan normal orasidagi burchak;

• 
  Ekranda kuzatilishi mumkin bo‘lgan eng katta tartibli maksimum:
  

• 
  Ekranda kuzatilishi mumkin bo‘lgan jami maksimumlar soni:
  

• 
  Difraksion panjaraning ajrata olish qobiliyati:
  

bu yerda ∆λ – shu panjara yordamida olingan spektrda alohida ko‘rinishi mumkin bo‘lgan, ikki qo‘shni spektral chiziqlar (λ va λ+∆λ) to‘lqin uzunliklari farqi, N – panjaradagi shtrixlar soni, k – difraksion maksimumning tartib raqami.

• 
  Difraksion panjaraning burchak dispersiyasi:
  

bu yerda δφ – to‘lqin uzunligi bo‘yicha δλ ga farq qiluvchi spektral chiziqlar orasidagi burchakli masofa;

• 
  Difraksion panjaraning chiziqli dispersiyasi:
  

bu yerda δl – to‘lqin uzunligi bo‘yicha δλ ga farq qiluvchi spektral chiziqlar orasidagi chiziqli masofa.

• 
  Kichik difraksiya burchaklari uchun:
  

bu yerda F – fokus masofa.

4.