13. İNKİŞaf etmiŞ VƏ İNKİŞaf etməKDƏ olan öLKƏLƏRİn beynəlxalq iQTİsadiyyati iqtisadi inkişafın məqsədləri

İnkişaf etmiş və inkişaf etməmiş ölkələr arasinda fərq nədir?

İnkişaf etməkdə olan və ya inkişaf etməkdə olan ölkələr də var ki, bunlar da müəyyən sənayeləşmə səviyyəsinə malikdir, lakin hələ də əhəmiyyətli iqtisadi bərabərsizliklərə malikdir.

Ölkələrin təsnifatı, ölkənin zənginliyini, təhsil səviyyəsini və ömrünü ölçən İnsan İnkişaf İndeksinə (HDI) əsaslanır.

İnsan inkişafı indeksi (HDI) yüksək olan bir ölkə inkişaf etmiş ölkə sayılır. Bu ölkələr digər xalqlarla müqayisədə böyük texnoloji infrastruktur və inkişaf etmiş bir iqtisadiyyata malikdir. İnkişaf etmiş bir ölkənin vətəndaşları sərbəst və sağlam bir həyatdan zövq alırlar.

Aşağı sənayeləşmə və aşağı HDI olan ölkələr inkişaf etməkdə olan ölkələr adlanır. İnkişaf etmiş ölkələrə nisbətən doğum və ölüm səviyyəsinə, körpələrin ölüm nisbətlərinə görə daha yüksək səviyyəyə sahibdirlər.

İnkişaf etmiş bir ölkə, iqtisadiyyatını kənd təsərrüfatına deyil, texnologiyaya və istehsala əsaslanan yüksək inkişaf səviyyəsinə sahib bir ölkədir.

Məhsuldar ehtiyatlar tam istifadə olunur, nəticədə istehsal və istehlak artımına səbəb olur ki, bu da adambaşına gəlir və ÜDM-in yüksək səviyyədə olmasına səbəb olur.

Bundan əlavə, inkişaf etmiş ölkələrdə təhsilə münasibətdə daha yüksək həyat səviyyəsi var və həmçinin ömrü də daha yüksəkdir. Körpə ölümü, ölüm nisbəti və doğuş nisbəti aşağıdır.

Bütün bu xüsusiyyətlər onları yüksək insan inkişafı indeksinə (HDI) malikdir.

İnkişaf etməmiş bir ölkə, sənayeləşmə səviyyəsi aşağı, nisbətən təvazökar həyat səviyyəsi və orta səviyyədən aşağı insan inkişafı indeksi (HDI) olan bir ölkədir.

İnkişaf etməmiş ölkələrin vətəndaşlarının yaşayış səviyyəsi aşağı və orta səviyyədədir. Bütün məhsuldar amillər bütövlükdə istifadə olunmur və texnoloji gücü çatışmazdır. İnkişaf etməmiş ölkələrdə gəlirlərin qeyri-bərabər paylanması da mövcuddur və varlılığın böyük hissəsi bir neçə insanın əlində cəmləşib.

Doğuş və ölüm nisbəti inkişaf etmiş ölkələrə nisbətən daha yüksəkdir. Körpələrin ölüm nisbəti də pis qidalanma, tibbi xidmətin olmaması, infrastruktur və sağlamlıq səviyyəsinin zəif olması səbəbindən yüksəkdir.

Bu ölkələr gəlirlərini kənd təsərrüfatı və ya xidmət sahələri hesabına əldə edirlər və çox sabit bir iqtisadiyyata sahib deyillər. Buna görə də, sənaye sahələrinin qurulmasında onları dəstəkləmək üçün inkişaf etmiş ölkələrdən asılıdırlar.

İnkişaf etməmiş ölkələrin bəzi nümunələri Kolumbiya, Hindistan, Keniya, Pakistan, Şri Lanka, Tayland və Türkiyədir.