13-ma’ruza: magnit maydoni va moddaning magnit xossalari

52-rasm.Harakatlanuvchizaryadlardamagnitmaydonininghosilbo‘lishi

,
Bu ifodaning o‘ng tomonidagi birinchi qo‘shiluvchi – elektr tortishish kuchlarini, ikkinchisi esa – ancha zaif bo‘lib, harakatlanuvchi zaryadlar o‘rtasidagi magnit itarish kuchini ifodalaydi.

,
bo‘lgandamagnitkuchlarini, elektrkuchlariganisbatanhisobgaolmasahambo‘ladi.
Agar elektronlar metall o‘tkazgichda harakatlanayotgan bo‘lsa, qo‘shni o‘tkazgichdagi elektronlar orasidagi o‘zaro itarish kuchlari, elektronlar va panjaralardagi musbat ionlarning o‘zaro tortishish kuchlari bilan muvozanatlashadi, harakatlanuvchi elektronlar orasidagi magnit kuchlari esa qo‘shiladi. Elektronlarsoniningko‘pliginatijaviymagnitkuchlarinisezilarlibo‘lishigaolibkelad. Hosil bo‘lgan magnit kuchi – qo‘zg‘almas sanoq tizimidan ,zaryadlar harakatlanayotgan sanoq tizimiga o‘tishdagi elektr kuchlarining Lorents almashtirishlari natijasidir.
Magnit doimiysini deb belgilab, ekanliginihisobgaolib, magnitkuchiniquyidagichayozishmumkin:

Buyerda - magnitmaydoninduktsiyavektoridir.
Magnit maydon induktsiyasi qo‘zg‘almas q zaryaddan - radius-vektor uzoqlikdagi nuqtadan tezlik bilan harakatlanuvchi q₁ zaryadning hosil qilgan magnit maydonini xarakterlovchi kattalikdir.
XBT da magnitmaydoninduktsiyasi «Tesla» (Tl) bilano‘lchanadiva u 1 N/A^.mgatengdir.
Asosiyadabiyotlar

1. 
   Serway R.A., Jewett J.W. Physics for Scientists and Engineers with Modern Physics,8ed. , Brooks Cole, 2010. -1558 p., ISBN: 1439048444.
   
2. 
   Physics for Scientists and Engineers (9781133947271): Raymond A. Serway, John W. Jewett:
   
3. 
   Young H.D., Freedman R.A. University Physics with Modern Physics,13th Edition. — Addison-Wesley, 2012. — 1598 p.
   
4. 
   Q. P. Abduraxmonov, O’ Egamov “ Fizika kursi” darslik, Toshkent “O’quv ta’lim metodikasi” 2015 y.
   
5. 
   TrofimovaT.I. Kursfiziki.M.Vsshayashkola 1999.S.543