16-ma’ruza asinxron mashinaning vektor diagrammalari va almashtirish sxemasi. Asinxron mashinaning energetik diagrammasi. Elektromagnit (aylantiruvchi) momenti va mexanik tavsifi

 
Faza rotori asinxron motorning tezligini reostat yordamida rostlash. 
Faza rotorli asinxron motorning tezligini rostlash maqsadida qisqa tutashgan rotorli 
asinxron motorni tezligini rostlash usullarini qo‘llash mum-kin. Lekin faza rotorli 
asinxron mashinalarda kontakt xalqalari yordamida rotor cho‘lg‘amining 
parametrlarini o‘zgartirish mumkin bo‘lganiligi uchun ularning tezligini rotorning 
parametrlarini o‘zgartirib rostlash xam mumkin. YUqoridagilarga asosan bunday 
asinxron dvigatelning tezligini quyidagi asosiy usullar yordamida o‘zgartirish 
mumkin: 1. Rotor chulg‘amiga qo‘shimcha qarshilik ulab. 2. Rotor chulg‘amiga 

---

qo‘shimcha e.yu.k. kiritib. Faza rotorli asinxron motorning tezligini rotor 
cho‘lg‘amiga 
qo‘shimcha qarshilik yoki reostat ulab rostlash
. 
Rotor zanjirining aktiv qarshiligi kattalashganda motorning mexanik xarakteristikasi 
o‘zgaradi, xarakteristika ancha yumshoqlashadi, sirpanish ham ortadi: Asinxron 
motorning validagi moment M
st
=const bo‘lganda uning ishchi sirpanishi s s
m
ga 
proportsional bo‘ladi, shuningdek rotorning aktiv qarshiligiga ham proporsional 
bo‘ladi. SHuning uchun r
q
=o va r
q

o xollarga mos keluvchi s va s
` 
lar quyidagi 
nisbatdan aniqlanadi. 
2
2
r
r
r
s
s
к
+
=

Bunda r
q
ning qiymati 
2
1
r
s
s
r
k






−

=
Bu usul qo‘llanganda quvvat isroflari ortadi shuning uchun bu usulda sarflar 
ko‘payadi. Rotor cho‘lg‘amiga qarshilik ulanganda motorning mexanik 
xarakteristikalarini ko‘rinishi o‘zgaradi. 
Reostat yordamida tezlikni rostlash asosan qisqa muddatli va qaytariluvchan qisqa 
muddatli rejimda (asinxron motorlarni montaj qilishda, sozlashda, kran 
qurilmalarida va xokazo) ishlaydigan faza rotorli asinxron motorlarni tezligini 
rostlash maqsadida qo‘llanadi. 
 
Nazorat savollari. 
1. Asinxron mashinaning aylana diagrammasining axamiyati 
2. Asinxron mashinaning salt va qisqa tutashuv rejimlari nima uchun o‘tkaziladi 
3. Aylana diagrammadan mashinaning ish xarakteristikalari qanday aniqlanadi 
4. Qisqa tutashgan rotorli asinxron dvigatelni yurgizish usullari 
5. Faza rotorli asinxron motorni yurgizish