Tinish belgilarining vazifasi NUQTA VA UNING QO’LLANISH O’RINLARI 1. Tuzilishidan qat'i nazar, tinch ohang, oxiri pasayuvchi, so’nuvchi intonatsiya bilan aytiladigan gaplar (darak gap)ning oxiriga nuqta qo’yi-ladi. Bunday ohang "nuqta" ohangi deb yuritiladi: Tong shabadasi g’ir-g’ir esa boshladi. (O.) Erta bahor. Daraxtlar uyg’ona boshlagan. (U.)
2. Orzu-istak, iltimos, maslahat ko’rinishidagi buyruq gaplarning oxiriga nuqta qo’yiladi: Jonajon vatan, mehring men qalbimga jo etsam. (Kamtar) Sabo, arzimni yetkur, mohitobon bir kelib ketsin. (H.H.)
3. Remarka ko’rinishidagi gaplar oxiriga nuqta qo’yiladi: Shohista. (asta) Hamdam aka, Hamdam (aylanib orqasiga qaraydi va Shohistani ko’radi.). Shuningdek, davomi bor. boshi 3-sonda. tipidagi iboralarning oxiriga ham nuqta qo’yiladi.
4. Numerativlar bilan sanab ko’rsatilgan gaplarning oxiriga ham nuqta qo’yiladi: Paxta yig’im-terimiga faol ishtirok etgan quyidagi talabalar mukofotga takdim etilsin: 1. Do’stov Norboy – o’zbek filologiya yo’nalishining 3- kurs talabasi. 2. To’xtayev Xo’jayor – o’zbek filolotiya yo’nalishining 1- kurs talabasi. Reja: 1. Til sinfiy emas. 2. Til jamiyatning ko’rash va rivojlanish qurolidir. 3. ... 5. Darak gaplardan tashkil topgan sarlavhalar oxiriga nuqta qo’yi-ladi: Paxta nobudgarchiligiga qarshi kurash xalq nazoratchilarining burchi. (gazeta)
6. Bosh harflar yoki bo’g’inlar bilan ko’rsatilgan shartli qisqartma-lardan so’ng: A. Navoiy, A.S. Pushkin kabi.
7. Havolada muallif nomidan keyin: G’.G’ulom. Tanlagan asarlar. –T.: 1985. 8. Matematikada nuqta ko’paytiruv alomati sifatida qo’llanadi: 2.2=4, 3.3=9 9. Ba'zan nuqta sanalarda, kun, oy va yillarni ajratish, murakkab sonlarni guruhlash uchun ishlatiladi: 20.XI.2010.; 01.03.2010.; 54.400. SO’ROQ BELGISI VA UNING QO’LLANISH O’RINLARI 1. So’roq mazmunini anglatuvchi gaplardan keyin qo’yiladi: Motor-ning qayeriga o’q tekkan ekan? Samolyot havoda yana qancha tura olishi mumkin ekan? Benzin baklari yorilib ketmasmikin? (kinojurnal-dan).
2. Matnlarda biron so’z, jumla noaniqlik, gumon, anglashilmovchilik bildirsa, bunday so’z yoki jumladan so’ng so’roq belgisi qavsga o’ralgan holda qo’yiladi: Pomir tog’lari bo’ylab qilingan ilmiy izlanish natijalari ham to’plamdan joy olmaganligi (?) ajablanarli! ("F.T.")
3. So’roq gap bilan ifodalangan sarlavhalardan keyin so’roq belgisi qo’yiladi: Xo’jalik yilini qanday yakunlayapsiz? (radiodan) Oilaviy shirkat usuli qanday samaralar berdi? (radiodan)
4. So’roq olmoshlari so’roq ma'nosi uchun ishlatilsa, ulardan keyin so’roq belgisi qo’yiladi: To’ldiruvchi kimni? nimani? kim bilan? nima bilan? so’roqlariga javob bo’ladi.