1–Mavzu: Davlat standartlari. O’z. D 301-97 304-97. Formatlar. Masshtablar. Chiziqlar. Shriftlar. O’z. D 307-97. O’lcham qo’yish qoidalari. Nuqta. Koordinatalar bo’yicha nuqtaning proyeksiyalarini chizish. Xususiy vaziyatdagi nuqtalar

1.1- rasm


1.2-rasm



1.3-rasm

1.4-rasm

a)

b)


to‘g‘ri

noto‘g‘ri



1.5-rasm

1.6-rasm

Jazval. Yog‘ochdan, plastmassadan yoki yupqa po‘latdan yasalgan bo‘lib, to‘g‘ri chiziqlarni chizishda, to‘g‘ri chiziqli o‘lchamlarni o‘lchashda ishlatiladi. Jazvalni ishlatilishiga bog‘liq holda ko‘pgina xillari mavjud (1.5-rasm).

Go‘niya (uchburchaklik chizg‘ich)lar. Yog‘ochdan va plastmasadan tayyorlanadi. Chizma go‘niyalar asosan ikki xilda bo‘ladi, ya’ni burchaklari 45⁰, 45⁰, 90⁰ va 30⁰, 60⁰, 90⁰. Bu go‘niyalar bilan ishlashdan oldin ularni tekshirib ko‘rish lozim. Buning uchun reysshina ustiga go‘niyani qo‘yib ixtiyoriy bir nuqtadan vertikal chiziq chiziladi, go‘niyani 180⁰ga ag‘darib, yana shu nuqtadan vertikal chiziq chizganda chiziqlar ustma-ust tushsa, demak, go‘niya ishlatishga yaroqli hisoblanadi (1.6-a, b, rasm).
Reysshina. Bu uzin jazval bo‘lib ikki xil: “T” shaklida hamda, g‘ildiraklidir. “T” shakldagi reysshinaning bosh qismi ikki bo‘lakdan iborat bo‘lib, bir reysshinaga to‘g‘ri burchak (90⁰) qilib mahkamlangan, ikkinchi bo‘lagi esa bolt, shayba, gayka bilan biriktirilgan. Bunda reysshina bir kalagi chizma taxtasining girdida sirpanadi, ikkinchi pallasi yordamida turli qiyalikdagi parallel chiziqlarni chizish mumkin (1.7-rasm).
G‘ildirakli reysshina esa chizma taxtasi girdishiga parallel qilinib, ikkita ip bilan taxta chetidagi mixchalarga tortib bog‘lanadi. Reysshinani qo‘l bilan yurgizgan paytda taxta yuzasida sirpanib bir xil parallel chiziqlarni chizish mumkin bo‘ladi.




g’ildirak

reysshina ipi