1,Ta’lim tizimi va turlari

Pedagogik qobiliyat – bu qobiliyat turlaridan biri bo‘lib, kishining pedagogik faoliyatga yaroqliligini va shu faoliyat bilan muvaffaqiyatli shug‘ullana olishini aniqlab beradi.
Uzoq yillar davomida olib borilgan tadqiqotlar pedagogik qobiliyatlar murakkab va ko‘pqirrali psixologik bilimlardan iboratligini ko‘rsatib berdi. Ana shu tadqiqot ma’lumotlaridan foydalanib, pedagogik qobiliyatlar tuzilishida muhim o‘rin egallaydigan qator komponentlarni ajratib ko‘rsatish mumkin:
Didaktik qobiliyatlar. Bu bolaga o‘quv materialini aniq va ravshan tushuntirib, oson qilib yetkazib berish, bolalarda fanga qiziqish uyg‘otib, ularda mustaqil faol fikrlashni rivojlantira oladigan qobiliyatdir.
Didaktik qobiliyatga ega bo‘lgan o‘qituvchi zarurat tug‘ilganda qiyin o‘quv materialini osonroq, murakkabrog‘ini soddaroq, tushunish qiyin bo‘lganini tushunarliroq qilib, bolalarga moslashtirib yetkazib bera oladi.
Ana shunday pedagogik qobiliyatni aniqlash uchun psixolog N.Gonobolin juda qulay test tavsiya etadi. Bu testga ko‘ra bilish xarakteridagi matnda o‘qituvchining fikri bo‘yicha ayrim sinf bolalari uchun qiyin deb hisoblangan qismlarni alohida ko‘rsatib, nima uchun bu qismlarning qiyinligini tushuntirib berish, shundan so‘ng esa matnni bolalarga yengil va ularning o‘zlashtirishlari uchun qulay qilib qayta tuzish tavsiya etiladi.
Qobiliyatli pedagog shu bilan bir qatorda materialni o‘zlashtirish, bolalarni diqqat e’tiborini jalb qilishni ham nazarda tutadi. Bunday pedagog zarur sharoit yaratilmaguncha darsni boshlamaydi. Haddan tashqari shiddat bilan boshlangan dars bolalarda himoya qiluvchi tormozlanishni vujudga keltirib, miya faoliyatini tormozlaydi va o‘qituvchining so‘zlari yetarlicha idrok qilinmaydi.

1. 
   Akademik qobiliyatlar – pedagogning boshqa fanlar sohasiga xos bo‘lgan chuqur va keng bilimlarga ega bo‘lish qobiliyatidir.
   

Akademik qobiliyatli pedagog faqat o‘z sohasi doirasidagina emas, balki atroflicha keng, chuqur bilimlarga ega bo‘lib, bu sohalar da erishilgan yutuqlar va kashfiyotlarni doimiy ravishda kuzata borib, ulardan dars jarayonida o‘quv materiali sifatida qo‘llay oladi, hamda kichik tadqiqot ishlarini olib boradi. Ko‘pchilik tajribali pedagoglarning aytishlaricha, pedagog o‘z sohasi bo‘yicha bunday yuksak bilim saviyasiga erishishi, boshqalarni qoyil qilib hayratda qoldirishi, bolalarda katta qiziqish uyg‘ota olishi uchun yuksak madaniyatli, har tomonlama mazmunli keng dunyoqarashli odam bo‘lmog‘i lozim.

2.