2- mavzu: Jaxon va O`zbekiston elektr energetikasi. Global va mintaqaviy muammolar. Reja: O‘zbekistonda elektrotexnikaning rivojlanishiga doir tarixiy ma’lumotlar

Issiqlikenergetikasi. 60-yillarda respublikada elektr energiyasi hosil qilishni ko‘paytirish asosan gazda ishlaydigan yirik IES larni ishga tushirish yo‘nalishida olib borildi. Yirik GES va IES lar qurilishi natijasida O‘zbekiston energetika sistemasining jami quvvati 2002 yilda 11,3 mingMVt ga etdi. Respublikadagi eng yirik IES lar to‘g‘risidagi ma’lumotlar 2-jadvalda keltirilgan. O‘zbekiston elektr energetika sistemasi yiliga 47-48 mlrd. kVsoat elektr energiya ishlab chiqarmoqda, shundan 90 foizi IES larning hisobiga bo‘lmoqda. Bu aholi jon boshiga deyarli 2000 kVtsoat to‘g‘ri keladi, demakdir. Taqqoslash uchun aytib o‘tish joizki Norvegiyada bu raqam 25000 kVtsoat, AQSh da esa 14000 kVtsoat.
2-jadval

Nomi	O‘rnatilganquvvatlar, MVt	Turboagregatlarsoni	Qurilgan yillari	Joylash-gan shahar	Izoh
SirdaryoGRES	3000	10	1972-1981	Shirin
YangiAngrenGRES	1800	6	1985-qurilish davom etmoqda	Nurobod	Loyiha quvvati 2400 MVt
ToshkentGRES	1860	12	1963-1971	Toshkent
Navoiy	1250	11	1963-1981	Navoiy
AngrenGRES	484	8	1957-1963	Angren
TaxiatoshGRES	730	5	1961-1990	Taxiatosh
TolimarjonGRES	----	--	1984 yil	Nuriston	Loyiha quvvati 3200 MVt

Jahon elektr energetikasining asosiy ko‘rsatkichlari.
Hozirgi paytda jahon elektr energitikasi o‘zining rivojlanish bosqichida 4-bosqichga-muqobil energetikaga o‘tmoqda, ya’ni mavjud an’anaviy elektr energetikasidan (AES, IES va GES) muqobil energetikasi sohasi ajralib chiqmoqda. Uning miqdori bugungi kunda nisbatan kam bo‘lsa ham (umumiy energiyaning 1 % qismi atrofida) yil sayin intensiv ortib bormoqda. Muqobil energetikaga o‘tishning asosiy sababi Yerning mavjud tabiiy yonilg‘i zahiralari cheklanganligidir.Bugungi kunda jahondagi barcha elektr stansiyalarining (issiqlik elektr stansiyalari, gidroelektr stansiyalar va atom elektr stansiyalar birgalikda) umumiy quvvati 3000 GVt atrofida bo‘lib, bu stansiyalar bir yilda 23 536 mlrd. kVt soat elektr energiyasi ishlab chiqarmoqda. Elektr energiyasini ishlab chiqarish usullari va uning miqdori bugungi kunda quyidagicha: