2- tayanch –harakat sistemasi

Suyaklarning’ yoshga bog’liq xususiyatlari. 

Suyaklar  odamning  yoshiga  qarab  o’ziga  xos  xususiyatlarga  ega.  Bola 

tug’ilganda  uning  tanasidagi  suyaklarning  ko’p  qismi  tog’aydan  iborat  bo’ladi. 

Shuning uchun yosh bolalarning suyaklari yumshoq, egaluvchan xususiyatga ega. 

Bola  o’sgan  sari  suyaklarning  tog’ay  qismi  suyakka  aylana  boradi.  Bu  jarayon 

odam skeletining turli qismlarida xar xil kechadi. 

Yangi tug’ilgan bolalarda bosh suyagi o’zaro birikmagan bir nechta suyakdan 

iborat  bo’ladi.  Shuning  uchun  bosh  suyaganing  qopqog’ida,  ya'ni  o’zaro 

birikmagan  suyaklar  o’rtasida  yumshoq  joylar  (bo’shliqlar)  bo’lib,  ular  liqildoq 

deb  ataladi.  Katta  liqildoq  peshona  va  tepa  o’rtasida  joylashgan  bo’lvb,  uning 

bo’yi  3,  5  sm,  eni  2,  5  sm  bo’ladi.  Bu  liqildoq  bola  1  yoshga  to’lib,  ikkinchi 

yoshga o’tganda bitadi. Tepa va ensa suyaklari o’rtasida kichik liqildoq va tepa - 

chakka  suyaklari  o’rtasida  2  tadan,  jami  4  ta  yon  liqildoqlar  bo’lib,  bolaning  23 

oyligidan  ular  suyakka  aylana  boradi.  Bosh  suyagi  bolaning  34V  6-8  va  11-15 

yoshlik  davrida.  Aypiqsa  tez  o’sadi.  Uning  o’sishi  va  shakllanishi  20  -  25 

yoshgacha davom etadi. 

Gavda  suyaklarida  yoshga  bog’liq  quyidagi  xususiyatlar  mavjud.  Umurtqa 

suyaklarn  17  -  25  yosh  orasida  suyakka  aylanvb  bo’ladi.  Lekkn  umurtqa 

pog’onasi dum qismining suyakka aylanishi 30 yeshgacha davom etadi. Yuqorida 

aytilganidek, to’sh suyagining uchta qismk bolalarda aloxida suyaklardan iborat 

bo’lib, 20 - 25 yoshda ular bir - birig’a qo’shilib, yaxlit to’sh suyagiga aylenadi. 

Kurak,  o’mrov,  yelka,  bilak,  tirsak  suyaklarining  suyakka  aylanishi  20  -  25 

sshgacha  davom  etadi.  o’ng      kaftining  suyakka  aylanishi  15  -  16  yoshgacha, 

barmoqlarning suyakka aylanishi 16 - 20 yoshgacha davom etadi. 

Suyaklanish jarayonining normal borishi ko’p jijatdan ovqat tarkibiga, undagi 

oqsil  moddasi,  mineral  tuzlar  va  vitaminlar  yetarli  mnodorda  bo’lishiga  hamda 

ochiq  xavoda  quyoshning  ultrabinafsha  nurlaridan  muntazam  ravishda 

foydalanishga  bog’liq.  Shuningdek,  jismoniy  tarbiya,  sport  mashg’ulotlari  bilan 

shug’ullanish  suyaklanish  jarayonining  normal  borishiga  ijobiy  ta'sir  ko’rsatadi. 

Aksincha,  vitaminlarning,  ayniqsa  D  vitaminining  yetishmasligi  yoki  quyosh 

nuridan  yetarli  foydalanmaslik  organizmda  kalsiy  va  fosfor  tuzlari  almashinuvi 

buzilishiga  sabab  bo’ladi  va  suyaklanish  jarayoni  sekinlashadi.  Natijada  raxit 

kasalligi  kelib  chiqadi.  Bunday  kasallika  uchragan  bolalarning  suyagi  yumshab, 

egiluvchan  bo’lib  qoladi.  Ayniqsa,  oyoqlari,  umurtqa  pogonasi,  ko’krak  qafasi, 

chanoq suyaklari egrilanib qolishi mumkin. Bu esa ularning qad - qomati normal 

shakllanishiga salbiy ta'sir ko’rsatadi. 

 

 

Mavzu bo`yicha savollar:  

1. Tayach-harakatlanish tizimi qanday qismlardan tuzilgan? 

2. Suyak tizimi qanday vazifalarni bajaradi? 

---

3. Suyaklar qanday shakllarda bo’ladi? 

4. Skelet suyaklari qanday birnkadi? 

5. Suyak qandai qavatlardan iborat?