Mavzu: Izobar, izoxor, izotermik jarayonlar, adiabatik va politropik jarayonlar.
Ishdan maqsad:Izojarayonlarni to’liq o’rganish va amalyotga qo’llash.
Nazariy ma’lumotlar.
Ma’lumki termodinamik jarayonlari quyidagilar tashkil etadi:
I. Izoxorik jarayon (V=const). Bunda gazning ichki energiyasining o’zganshi: du=cvdT yoki U2-U1=du=Cy (T2=T|), kvj/kg. Gazning kengayishda bajargan ishi: dl=PdV yoki , V=const bo’lgani uchun PdV=0 va 1=0. Entropiyaning o’zgarishi: dS=dq/T yoki q=C^(T2-T1), dq=CvdT; Izoxoraviy jarayonni TS diagrammasi logarifmik egri chiziq shaklida bo’ladi.
II. Izobarik jarayon (P=const). Ichki energiyaning o’zgarishi: du=CVdT, U2-U1=Cv(T2-T1)kj/kg.Gazning bajargan ishi dl=pdv l=p(V2-V1), entropiya o’zgarishi: III. Izotermik jarayon (T=const), Ichki energiyaning o’zgarishi dU=CvdT, T=const bo’lgani uchun dT=0 yokiU2-U1=0 energiya o’zgarishi:
IV. Adiabatik jarayon.Bu jarayonda tashqi muhit bilan issiqlik almashilmaydi, ya’ni q=0. Hamma tez kechadigan jarayonlar shartli ravishda adiabatik jarayon deb qabul q’linadi.
Jarayon tenglamasi:PVk=const, bunda K=Cp/CV ya’ni K adiabatik ko’rsatgichi.
Ichki energiya o’zgarishi: q=dn+pdV, bunda q=0 bo’lgani uchun dU+pdV=0, dU=pdV. Entropiya o’zgarish: ΔS=0. Adiabatik jarayonda entropiya o’zgarmas bo’ladi yoki buni izoentropivali jarayon deyiladi.