HDD (Hard Disk Drive) yoki katta disk haydash, ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladigan bir qisqartirilgan qurilma hisoblanadi. HDD, katta og'ir qutisi yoki diskasiga, bu diskacha qo'yilgan bir qator disk uzatuvchilari orqali yozuvlarni yozib, o'qib chiqarib, saqlaydigan magnetik plitalardan iborat bo'lib, har bir platalarda ma'lumotlar ko'payadi. HDD, kompyuterlarda, noutbuklarda, serverlarda va boshqa qurilmalarda ma'lumot saqlash uchun ommalashgan ravishda ishlatiladi. Quyidagi muhim nuqtalarni o'z ichiga olgan umumiy maruzada, HDD haqida batafsilroq ma'lumotlar berilgan:
1. Platalar (Disks): HDD platalari, normal qo'llaniladigan kompyuter diskalari, qisqa dasturlar va boshqa ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. Har bir disk asosan metaldi bo'lib, uning ichki tomonida yuqori chetlab aniqlik yaratadigan bir nechta platalar joylashadi.
2. Kuyidagi yozuvlar (Read/Write Heads): HDDda har bir plataning yuqori va pastki qismida o'z yozuvlari bor. Bu yozuvlar, ma'lumotlarni yozib, o'qib chiqarish uchun platalar ustida harakatlanadi. Kuyidagi yozuvlar aniqlikka ega bo'lib, ma'lumotlarni bitta plataning har bir qismiga joylashtirish uchun foydalaniladi.
3. Qutisi (Enclosure): HDD qutisi, ma'lumotlarni himoya qilish, tarmoqga bog'lash va boshqa qurilmalarga ulashish uchun ishlatiladi. Bu qutilar odamning ko'rish uchun noutbuk, stol, yoki serverda joylashishi mumkin.
4. Disk Keypasi (Spindle): Disk keypasi, platalarni qo'yilgan holda aylantirib, uning ustida yozuvlar vaqti-vaqti bilan biror ma'lumotlarga murojaat qilishlari uchun mo'ljallangan qurilmadir.
5. Tozalovchi (Actuator): HDDda platalar ustida yozuvlar harakat qilish uchun ishlatiladigan mehnilarni boshqarish uchun tozalovchi mavjud. Bu tozalovchi, yozuvlarni boshqarib, ularni ma'lumotlarni o'qib chiqarish va yozib chiqarish uchun kerakli joylarga olib keladi.
6. Xotira Hajmi va Tezligi: HDDning xotira hajmi va o'qish-yozish tezligi modellari orqali farqli bo'lib, ular odatda gigabaytlarda (GB) yoki terabaytlarda (TB) ifodalangan bo'ladi. O'qish-yozish tezligi esa megabaytlarda (MB) yoki gigabaytlarda so'raladi.
7. Kuyidagi Dastur: HDDda o'qish-yozish uchun kerakli dastur (firmware) mavjud bo'lib, bu dastur platalar ustida ishlaydi va ma'lumotlarni saqlaydi.
HDD, tarqalib o'sadi va qulaylik bilan ishlaydi. U, ko'pgina kichik hajmdagi ma'lumotlarni saqlash uchun serverlarda, noutbuklarda va standart kompyuterlarda ishlatiladi. Bu usul ma'lumotlar uchun oz muhim xotiraga ega bo'lsa-da, oz hajmidan kelib chiqqan yoritiluvchan zarralar va past narxlari tufayli, bugungi kunda SSD (Solid State Drive) va