2-Maruza Alternativ energiya manbalari fanining fan va texnika taraqqiyoti rivojlantirishdagi o’rni. Jaxondagi hozirgi mavjud energetik va ekologik muammolar

Issiqlik elektr stansiyalarining tashqi muhitga ta’siri
Issiqlik elektr stansiyalari (IES) da yondiriladigan organik yoqilg`ilardan tashqi muhitga jiddiy zarar etadi. Yonish jarayonida ularning tarkibidagi uglerod, azot, oltingugurt va boshqa elementlar oksidlanib, yuqori harorat bilan havoga chiqariladi.[3] Ko'mir va gazga asoslangan elektr stansiyalarining chiqindilaridagi ifloslantiruvchi moddalari; SO2, NOx, azot oksidi, CO, CO2, muayyan uglevodorodlar kiradi. Ko‘mir yoqilgisidan foydalanish oqibatida atmosferada is gazlari (IG) chiqindilarining ko'payishiga olib keladi. Ushbu is gaz global isishga sabab bo'lmoqda. Buning oldini olish mumkin emas, chunki ko'mir yonganga uglerodni CO2 ga aylantiradi. Boshqa qazilma yoqilg'ilar, ya'ni neft va tabiiy gaz tarkibida qo'shimcha elementlar mavjud bo'lib, ular yonish paytida boshqa birikmalarga oksidlanadi, ya'ni toza stokiyometrik sabablarga ko'ra parnik gazlarining umumiy chiqindilari ko'mir yoqilganda hosil bo'ladiganidan past bo'ladi.[2]8
Toshko‘mirda ishlovchi IES va qozon qurilmalari katta kultepalar hosil qilinib, 1 GVt quvvatga ega IES yiliga yuzasi 0,5 km2 va balandligi 2 metr bo‘lgan kultepa hosil qiladi. Kultepalarni kulini qurilish materiallari sifatida foydalanish hozirgi davrda eng muhim masalalaridan biri hisoblanadi.
Atom energetikasining ekologik muamolari
Dunyoda 440 ta yadro reaktorlari bo‘lib, jaxondagi elektr quvvatini 17% ini
ishlab chikaradi. Hozirgi vaqtga kelib reaktorlar qurish jadal sur’atlar bilan amalga
oshirib borilmoqda. O‘n mamlakatda energiya ishlab chiqarishning 40% dan ortig‘i
yadro energiyasi xisobiga to‘g‘ri keladi.Bundan tashqari Atom elektr stansiyalarining atrof-muhitga, ayniqsa flora va faunaga nisbatan ta'siri ham e’tiborsiz qolmasligi kerak. Atom stansiyasini barpo etish uchun tabiiy suv havzasi yaqinida joylashgan katta maydon kerak. Buning natijasida ko‘pgina jonzotlarning tabiiy yashash muhitini buzilishiga va mintaqaning ekologik muvozanatini asta-sekin o‘zgarishiga olib kelishi mumkun. Bundan tashqari, tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, suv havzalarida issiqlikni ortishi tufayli AQShning ayrim mintaqalarida bir necha turdagi baliqlar populyatsiyasida sezilarli pasayishlar bo'lgan. Yana bir muhim ta'sir havodagi CO2 oltingugurt dioksid miqdorining ko'payishi kislotali yomg'irning paydo bo'lishiga olib keladi va keyinchalik mintaqaning er usti suv havzalarining ifloslanishiga, tuproq unumdorligini pasayishiga olib keladi va mintaqaning o'simlik qatlamlariga bir qator salbiy ta'sir ko'rsatadi.