2-mavzu: Mustаqil o’zbekistоn Respublikаsining tаshkil tоpishi vа uning

Islom Karimov – mustaqil O’zbekiston davlatining asoschisi. O’zbekiston mustaqillik tomon yo'1 tutar ekan 1989-yilning yoz oylari va 1990-yilning bahorida O’zbekiston hayotida uning rahbarligida burilish davri bo’ldi. Xuddi shu paytlarda o’zbek halqining taqdirini hal qiladigan taraqqiyot yo`llari ishlab chiqildi. Xususan, teng huquqli Mustaqil O’zbekistonning inson manfaatini himoya qilish ustivor vazifa deb maqsad qo`ygan demokratik yo`lda rivojlanishi bosh strategik yo`nalish deb belgilandi. Ana shu yo`lning boshida, 1989-yilning iyunidan O’zbekistonning rahbari, 1990-yilni martidan O’zbekiston Respubikasining Prezidenti sifatida Islom Abdug`aniyevich Karimov turdi.
Sovetlarning kuchi tugayotgan va alamini kimdan olishini bilmay turgan bir paytda kommunistik mafkura va amaliyotning hayotga o’z tomonlarini ikir-chikirigacha tushunib yetgan va dadil oshkora qila biladigan jasoratli, dovyurak I. Karimov o`sha chirib borayotgan tizim uchun "ittifoqchi respublikalarda eng xavfli" shaxsga aylandi. Asrlarga teng qisqa vaqtda O’zbekistonda erishilgan yutuqlar xususan, mamlakatda o`rnatilgan ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy barqarorlik tarixiy, diniy, milliy qadriyatlarmizning tiklanishi, jamiyatda o`rnatilgan osoyishtalikni, mustaqil O’zbekiston respublikasining xalqaro hamjamiyatda tutgan o`rnining ortib borishini butun halqimiz, jahon jamoatchiligi Islom Karimov nomi bilan bog`laydi.
Asrlarga teng shu qisqa vaqtda erishilgan yutuqlar: mamlakatlarda o`rnatilgan ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy barqarorlik tarixiy, diniy, qadriyatlarimizning tiklanishi jamiyatda o’rnatilgan osoishitalikni, mustaqil O`zbekiston Respublikasining xalqaro jamiyatda tutgan o’rnining ortib borishini butun xalqimiz, jahonning yirik davlat arboblari Islom Karimov nomi bilan bog`laydi. 1996 yili Venada (Avstriya) XX asr xalqlar dohiylari nomida bosib chiqarilgan kitoblarining bir jildi Islom Karimovga bag`ishlang`an. Kitob mualliflaridan biri, Garvard Universitetining professori Donald S.Karlaysh … Islom Karimov kommunizmdan keyingi O`rta Osiyo mintaqasidagi eng buyuk davlat arbobidir, deb tan beradi.
O`zbekiston xalqining istiqlol yillarida erishgan eng katta yutug`i mamlakatda o’rnatilgan tinchlik, osoishtalik, tartib-intizomdir. Respublika aholisining mutloq aksariyati (97,5 foizi) bunday sharoitga bevosita I.A.Karimovning yetakchiligida erishildi deb hisoblaydi. I.A.Karimov yangi davrning jahon miqyosidagi davlat arbobi. O`zbekiston xalqining buyuk yo`lboshchisi, mamlakatininggina emas, xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlarning bir qancha nishonlari va unvonlari bilan taqdirlangan.
Dunyo mamlakatlarida yangi jamiyat qurishning "O’zbek modeliga" uning asoschisi va yetakchisi Islom Abdug`aniyevich Karimovning siyosiy chizmasiga qiziqish ortib bormoqda. Amerika Qo`shma Shtatlarida chiqadigan nufuzli "Novoye russkoye slovo" haftanomasi (Qarang: "Moskovskiye novosti". 4-son, 1993-yil 10-oktabr). I. Karimovni Mustaqil davlatlar hamdo`stligining ko’p rahbarlariga namuna qilib ko’rsatadi va BMT Xavfsizlik Kengashiga murojaat qilib, O’zbekiston Prezidentining ijtimoiy-siyosiy faoliyatiga e'tibor berishga va uning tajribasi bilan notinch mamlakatlarning davlat rahbarlarini tanishtirishga chaqiradi. Islom Karimovning har bir asari, ma'ruza va maqolalari bozor munosabatlariga asoslangan demokratik jamiyat qurishning g`oyaviy-nazariy asoslarini, amaliy ishlarining kundalik dasturini tashkil qilgan.
G’arb va sharqning rivojlangan mamlakatlari asrlar davomidagi taraqqiyot yo`llarini, o’zbek davlatchiligining ming yillar davomidagi tarixiy tajribasini o`rgangan holda yaratilgan I.A. Karimov asarlarida Mustaqil O’zbekiston Respublikasining ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va ma'naviy-madaniy taraqqiyotining muhim yo`nalishlari, yangi jamiyat qurishning butun dunyoda tan olingan asosiy tamoyillari to’g’risida ta’limot yaratildi.
Istiqlolning dastlabki bosqichida nashr yuzini ko`rgan "O’zbekistonning o’z mustaqil va taraqqiyot yo`li", "O’zbekiston-bozor munosabatlariga o`tishning o’ziga xos yo`li" va boshqa bir qancha asarlari va nutqlarida bayon etilgan O’zbekiston Respublikasi muslaqilligining birinchi navbatdagi vazifalari keyinchalik g`oyat muhim ahamiyat kasb etgan "O’zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish yo`lida", "Demokratik islohotlarni chuqurlashtirish vazifalari" va boshqa asarlarida o’z rivojini topdi.
O’zbekistonning yaqin o`tmishida va XX asrning so`nggi o`n yilida bosib o`tgan yo`llari, ularning saboqlari, XXI asrda Respublika istiqlolini mustahkamlashning strategik vazifalarining asosiy yo`nalishlari I.A.Karimovning bir qancha xorijiy mamlakatlarda bosilib chiqqan "O’zbekiston XXI asr bo`sag`asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari", "O’zbekiston XXI asrga intilmoqda" asarlari va Ikkinchi chaqiriq Oliy Majlisning birinchi sessiyasidagi (22-yanvar 2000-yil) nutqida bayon etib berildi.
G’arbning taraqqiy etgan demokratik mamlakatlarida, Sovet imperiyasi parchalangandan keyin vujudga kelgan hamdo`stlik mamlakatlarining hech birida yuksak ma'naviyatli insonni tarbiyalash ishlariga muhim vazifalardan deb qaralmagan. Mustaqillikning dastlabki kunlaridan boshlab l.A.Karimovning har bir ma'ruza va nutqlari va asarlarida bozor munosabatlariga o`tish davrida insonning boyish uchun bо`lgan tabiiy harakatlari uning moddiy va ma'naviy qashshoqlanishiga olib kelmasligini, yuksak ma'naviyatli, e'tiqodi kuchlik shaxsni shakllantirish yangi jamiyat qurishning zaruriy sharti ekanligini ko’p marotaba taqqoslab ko’rsatadi.
Istiqlol sharoitida odil demokratik jamiyat qurish vazifalarining ortib borishi, xalqaro ekstremistik, diniy aqidaparastlik harakatlarning mustaqilligimizga tahdidini hisobga olib, Islom Karimov jamiyatshunos olimlar bilan uchrashuvida (aprel, 2000y), gazeta va jurnallar muxbirlarining savollariga javoblarida (fevral 1998-yil, avgust 1998-yil, iyun 2000-yil) milliy istiqlol g`oyasi va mafkurasini ishlab chiqish va ularni aholi o`rtasida keng targ`ib qilish, ayniqsa yoshlarimiz ongiga singdirish zarurati bu murakkab lekin muhirn ishlarning yo`llari va usullariga e'tiborini kuchaytirdi.
I.A.Karimov istiqlolning birinchi kunlaridan boshlab ta'lim-tarbiya sohasida tub o’zgarishlar yaratishga, yangi jamiyat qurish talablariga javob beradigan kadrlar tayyorlash masalasiga katta ahamiyat berdi. Prezidentimiz tomonidan ishlab chiqilgan "Ta'lim to'g`risida"gi Qonun va Kadrlar tayyorlashning milliy dasturiga ilg`or taraqqiy etgan mamlakatlarni jamoatchiligi tomonidan yuksak baho berilmoqda. M. Lomonosov nomidagi Moskva Davlat universitetining rektori akademik V.Sadovnichiy O’zbekistonda yangi avlod tarbiyasi, ta'lim tizimini tubdan isloh etish borasida amalga oshirilayotgan ishlar rossiyalik olimlar, ta'lim sohasi mutaxassislari tomonidan yuksak baholanayotganini ta'kidlaydi. "Biz sizni kelajak avlod uchun katta g`amxo`rliklar qilayotgan davlat rahbari sifatida alohida hurmat qilamiz"-deydi u O’zbekiston Prezidentiga murojaat qilib. I.A.Karimovga dunyoning eng ilg`or ilm-fan, madaniyat va siyosat arboblari qatorida jahonning eng yirik o’quv yurtlaridan bо`lgan Moskva Davlat universitetining faxriy professori unvoni berildi.
O'zbekiston respublikasining qisqa vaqt ichida ta'lim-tarbiya, madaniyat va sport sohasida erishgan katta yutuqlarini hisobga olib I.A.Karimovga YUNESKO "Oltin medali", xalqaro Olimpiya komiteti tomonjdan "Oltin medal" topshiriltshi, Rossiya federatsiyasi Oliy pedagogika akademiyasiga faxriy a'zo etib saylanishi bejiz bo`lmasdan yurtboshimiz tomonidan ishlab chiqilgan va muvaffaqiyatli amalga oshirilayotgan Kadrlar tayyorlash milliy dasturining dunyo miqyosida tan olinganligining belgisidir.
I.A. Karimov yangi jamiyat qurishda milliy, diniy qadriyatlarimizni tiklash ishlariga, shu maqsadda Vatanimiz tarixini xolisona, haqqoniy yaratishga jamiyatshunos olimlarning e'tiborini jalb qildi. Prezidentimiz istiqlolning dastlabki kunlarida (1992 yil yanvar): "Tarixga, merosimizga bо`lgan munosabat tubdan o’zgartirilishi lozim, yangi darsliklardan tortib oddiy kitoblargacha-hammasiga haqiqat yozilishi shart" deb aniq vazifa qo`ydi.
Vatanimiz tarixini o`rganish uning yangi, kelajak avlodni tarbiyalashdagi tutgan o`rni, ahamiyati masalalari I.A.Karimovning "Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q" (1998-yil, avgust) nomli asarida keng bayon etib berildi. Yurtboshimiz haqqoniy tarix millatning o’zligini anglashning poydevori, ma'naviy-mafkuraviy, g`oyaviy-siyosiy ishlarimizning haqiqiy manbayi ekanligini qayta-qayta taqqoslab ko’rsatadi. Prezidentimiz har bir "siyosatchiman, arbobman degan odam, agar vijdoni bo`lsa, o’z xalqining tarixiy o`tmishini bilishi shart" deb vazifani keskin qo`ydi.
O`tish davrining murakkab vazifalari, qarama-qarshiliklari davlat rahbaridan boshqaruvning har xil usullarini kerak bo`lsa qattiqo`llikni talab qiladi. Prezident Islom Karimov shunday vaziyatda xalqimiz manfaatlariga mos keladigan demokratik usullardan foydalanib mamlakatni boshqarmoqda.
1992-yil Rossiyaning "Komsomolskaya pravda" gazetasi muxbiri: "Muxoliflaringiz sizni totalitarizmda ayblab tanqid qilmoqda" desa, unga javoban I.A.Karimov: "Ha, men buni yaxshi bilaman. Muxoliflarim meni diktator qilib ko’rsatishni juda xohlaydilar. Tan olaman, ehtimol mening harakatimda avtoritarizm nishonalari bordir. Ammo men buni faqat bir narsa bilan izohlayman: tarixning muayyan davrlarida, haqiqiy davlatchilik qaror topayotgan paytda ayniqsa bir tizimdan ikkinchisiga o`tish davrida har holda kuchli hokimiyat zarur. Qon to`kilishiga va qarama-qarshilikka yo'1 qo`ymaslik, mintaqada millatlararo va fuqarolarning totuvligi, tinchligi va barqarorligini saqlash uchun shunday bo’lishi zarur. Bu yo`ldamen jonimni fido qilishga tayyorman" deb javob bergan edi.