2-Mavzu. O’rta osiyo mutafakkirlari iqtisodiy g’oyalari. O’rta asr iqtisodiy tafakkuri. Transformallashuv davri

Ibn Sino (980-1037)ning fikricha: «Hayvon tabiat ne’matlariga qanoat qiladi, odamlarga esa tabiat ne’matlari kamlik qiladi, u ovqat, kiyim-kechak va uy-joyga extiyoj sezadi. Hayvon tabiat ne’matlarini o’zlashtirib oladi, odam esa o’z mehnati bilan o’ziga ovqat, kiyim, joy yaratadi. Shu maqsadda inson dehqonchilik va hunarmandchilik bilan shug’ullanishi kerak».

• 
  Forobiy (873-950) O’rta asr davri tabiiy-ilmiy va ijtimoiy bilimlarning qariyib barcha sohalarini o’z ichiga oluvchi 160 dan ortiq risola yaratgan «qomusiy olim sifatida tan olinadi. Uning Sharq olamidagi shuhrati shu darajaga yetdiki, uni Aristotel (Arastu)dan keyingi yirik mutafakkir- «muallimas -«soniy» - «ikkinchi muallim» deb atay boshladilar.
  
• 
  Olimning ayniqsa «Fozil odamlar shaxri» asari diqqatga sazovar bo’lib, unda mamlakatni boshqarish, xoqimlar faoliyati, iqtisodiyotni olib borish bilan bog’liq bo’lgan muhim g’oyalar keltiriladi. Shuni ham ta’kidlab o’tish kerakki, Forobiy o’z ustozi Arastu g’oyalarini har tomonlama talqin etadi va uni to’ldirishga harakat qiladi, jamiyat shakllanishi uchun moddiy ehtiyojlarning ahamiyati haqidagi ta’limotni yaratdi, iqtisodiyot fanida muhim bo’lgan «Ehtiyoj» ni ta’riflab berdi.
  

Amir Temur (1336-1405) iqtisodiyotni boshqarishda o‘ziga xos maktab yaratdi. Sohibqiron davlatida devoni buzurg (bosh vazir)dan tashqari har bir viloyatda Devon, deyiluvchi boshqarma bo‘lgan. U davlatning muhim ishlarini: soliq yig‘ish, tartib saqlashni, ijtimoiy binolar - bozorlar, hammomlar, yoTlar,

• 
  Amir Temur (1336-1405) iqtisodiyotni boshqarishda o‘ziga xos maktab yaratdi. Sohibqiron davlatida devoni buzurg (bosh vazir)dan tashqari har bir viloyatda Devon, deyiluvchi boshqarma bo‘lgan. U davlatning muhim ishlarini: soliq yig‘ish, tartib saqlashni, ijtimoiy binolar - bozorlar, hammomlar, yoTlar,
  
• 
  suv inshootlari tarmoqlarini nazorat qilib turgan.
  
• 
  Uning xodimlari vaqti-vaqti bilan tekshirish va taftish ishlarini olib borgan. Ayniqsa, toshu tarozi to‘g‘riligi, odil baho tekshirib turilgan, qallob va tovlamachilar qattiq jazolangan.
  
• 
  Mamlakatda ko‘rilgan bunday va shu kabi boshqa chora-tadbirlar, birinchi navbatda, raiyatning qashshoqlikka, mamlakatning esa og‘ir ahvolga tushib qolishining oldini olishga qaratilgan. Negaki, A.Temur: “Raiyatni xonavayron qilish davlat xazinasining kambag'alashishiga olib keladi. Xazinaning kamayib qolishi esa, sipohlaming tarqalib ketishiga sabab bo'ladi. Sipohlaming tarqoqligi esa, o‘z navbatida, saltanatning kuchsizlanishiga olib boradi”, — deb ko‘rsatib bergan.