2022 ta’limda multimediali vositalardan foydalanishning pedagogik xususiyatlari

 
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODLAR 

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 11 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
974 
w
www.oriens.uz
November
2022
 
Multimedia tushunchasi hayotimizga 90-asrning boshlarida kirib keldi. 
Ko‘pgina mutaxasislar bu atamani turli xil izohlamoqdalar. Ularning fikrlarini 
umumlashtirib multimediaga shunday ta’rif berish mumkin: multimedia bu 
informatikaning dasturiy va tehnikaviy vositalari asosida axborotning an’anaviy va 
orginal turlari asosida o‘quv materiallarini o‘quvchiga yetkazib berishning 
mujassamlashgan holdagi ko‘rinishidir. 
Multimedia tushunchalari juda xilma-xil bo‘lib, ko‘pincha har qanday vaqtda 
mavjud bo‘lgan texnologiyaga bog‘liq. Multimedia so‘ziga o‘zbek tilining izohli 
lug‘atida quyidagicha ta’rif berilgan: multimedia-[ing. media, medium- o‘rta, markaz, 
vositalar, tadbirlar] axborot uzatishning xilma-xil vositalari (matn, ovoz,
jonlantirilgan va grafik tasvirlar) ni qamrab oluvchi texnologiya va shunday 
texnologiyadan foydalanuvchi dasturlar va kompyuter vositalari. Dastlabki yillarda 
ta’riflar ikki yoki undan ortiq media vositalari haqida ma’lumotni o‘z ichiga olgan 
bo‘lsa, keyingi yillarda audio, musiqa, video, foydalanuvchi bilan o‘zaro aloqa, 
foydalanish huquqi to‘liq integratsiyalashgan birikmalar xususiyatlari bilan bir xil 
ma’noga ega bo‘ldi. 
Axborot texnologiyalarining jadal rivojlanishi ta’lim faoliyatida o‘zgarishlarga 
olib keldi. Kompyuterlar va internet ta’limda darsliklardan interfaol foydalanish va 
multimedia dasturlarini qo‘llash, turli xil o‘rganish uslublariga ega bo‘lgan 
o‘quvchilar uchun vizual va eshitiladigan tarzda boyitilgan elektron materiallar 
taqdimotini osonlashtiradi. Aytish mumkinki kompyuterli muhitda o‘rganish, 
individual o‘rganish tezligiga ko‘proq mos keladi va eslab qolishga yordam beradi. 
So‘ngi yillarda o‘qitish muhitida tez-tez qo‘llanadigan axborot va o‘quv 
manbalaridan biri multimedia resurslaridir. Multimedia ko‘p his-tuyg‘ularni jalb 
qilish uchun yaratilgan. Multimediali ta’lim muhiti o‘rganishni osonlashtiradi va 
oshiradi. Kompyuter muhitida multimedia texnologiyalari bilan boyitilgan real yoki 
virtual tasvirlar, matnlar, tovushlar, grafiklar va rasmlar malakali ta’lim dasturlarini 
tayyorlashga yordam beradi. Grafika, video, animatsiya va ovoz kabi turli xil 
vositalar birgalikda taqdim etilganda o‘rganish muhitida farqlash orqali o‘rganishni 
osolashtiradi va oshirishi mumkin deb hisoblanadi.
AKT sohasidagi o‘zgarishlar axborotni taqdim etish, qabul qilish almashish 
usullarini ham o‘zgartirdi. Elektron o‘quv materiallari vaqt va ishlash jihatdan ko‘p 
afzalliklarga ega bo‘lsada, ular qayta-qayta foydalanish, osonlik bilan almashish va 
ko‘paytirish imkoniyatini ham taqdim etadi. Kompyuter va internet bilan o‘zgargan 
va rivojlanishda davom etayotgan ta’lim muhitlarida qo‘llaniladigan materiallar 
kompyuter bilan ta’lim muqarrar bo‘lib qoldi. Ta’lim va o‘qitish jarayonida 

---