27-ma`ruza. O`zgarmas tok motorlarining turlari, ishga tushirish aylanish tezligi va uni rostlash. Reja

 
 
27.7 - rasm. MQ O‘TM ni ishga tushirish diagrammasi (a) va ishga 
tushirish qarshiliklarini ulash (b) sxemasi 
Qayta ulanish toki taxminan I
2
=(1,1

1,2)I
C
bo‘lib, bu qiymatga mos 
absissadan vertikal o‘tkazamiz. Bu vertikalni 3 tavsif bilan kesishgan nuqtasini s 
bilan belgilab, shu nuqtadan absissa o‘qiga o‘tkazilgan parallel chiziq bilan v 
nuqtadan ya’ni absisa qidagi qisqa tutashuv toki I
1
=(2 

2,5)I
C
qiymati nuqtasidan 
ordinata o‘qiga o‘tkazilgan parallelning kesishgan nuqtasini d bilan belgilaymiz. 

---

Ordinata o‘qida bu nuqtalarga 
1

to‘\ri keladi. a va d nuqtalarni birlashtirib 2 
sun’iy tavsifni quramiz. Bu tavsifning I
2
vertikal bilan kesishgan nuqtasini ye 
bilan belgilaymiz. e nuqtadan to tabiiy tavsif 1 bilan kesishguncha gorizontal 
chiziq o‘tkazamiz va uning kesishgan nuqtasini f bilan belgilaymiz.
c, d, e, f nuqtalarning I
1
va I
2
vertikallarda yotishi uchun tokning qiymatini 
bir necha bor tanlashga to‘g‘ri keladi. 
Motor 3 - tavsif bilan ishga tushiriladi. Tezlik 
1

ga teng bo‘lganda yakor 
toki I
2
gacha kamayadi, kalit K
1
yopilib R
+1
qarshiligining uchlari birlash-tiriladi 
va motor 2 - tavsifda ishlashga o‘tadi. Endi tezlik 

2
ga teng bo‘lganida kalit K
2
yopilib R
+2
qarshiligining uchlari birlashtiriladi va motor tabiiy tavsifga o‘tib 
ishlay boshlaydi. 
Qarshiliklarni hisoblash quyidagicha amalga oshiriladi. Bundan tashqari 
ishga tushirish, tormozlash va revers rejimlari uchun tok va momentlarning ruxsat 
etilgan qiymatlari berilgan bo‘lsa qarshiliklarni to‘g‘ridan – to‘g‘ri hisoblash 
formulalardan foydalanish mumkin 
Motorni ishga tushirishdagi (27.6 – rasm, 1 – tavsif) qarshilik R
Q1
hisoblash 
uchun E=0 ekanligini hisobga olsak, u holda 
R
Q1
=U/I
rux
– R
Ya
, (27.13) 
bu yerda, I
rux
=I
1
– yakor tokining maksimal ruxsat etilgan qiymati.
Dinamik tormozlash qarshiligi R (27.6 – rasm, 4 – tavsif) quyidagi 
formula bo‘yicha aniqlanadi 
R
K2
=E/I
RUX
– R
ya

U/I
RUX
– R
ya
. (27.14) 
Motorni revers yoki teskari ulab tormozlash rejimini amalga oshirish uchun 
zarur bo‘lgan qarshilik R
Q3
qiymatini (27.6 – rasm, 5 – tavsif) ushbu ifoda bilan 
hisoblanadi 
R
Q3
=(U+E)/I
RUX
– R
Ya

2U/I
RUX
R
ya
. (27.15)