28 mavzu: buxgalteriya hisobini konsepsiyasi va tamoyillari

Balans. 
( Birinchi operatsiyadan so’ng ). 
 
 
 
 
 
 
2- jadval
№ 
Aktiv 
Summa, so’m № 
Passiv 
Summa, 
so’m 
1. 
2. 
3. 
4. 
5.
Asosiy vositalar 
Materiallar 
Kassa (5200-5000) 
Hisob-kitob
schyoti 
Debitorlar 
( + 5000 ) 
400000 
200000 
200 
50000 
5000 
1. 
2. 
3. 
4. 
Ustav kapitali 
Foyda 
Bankning qisqa muddatli 
kreditlari 
Mol yetkazib beruvchilar 
va 
pudratchilar 
bilan 
hisob-kitoblar 
300000 
40000 
200000 
115200 
 
Balans 
655200 
 
Balans 
655200 
Ikkinchi operatsiya natijasida faqatgina mablag’’ manbaalari o’zgaradi 
xolos. Bir mablag’’ manbasining kamaytirish (foyda), ikkinchi manba (ustav 
kapitali) ning ko’payishiga olib keldi. Natijada balans passiv tomonining 

---

7 
ikkita moddasida o’zgarish yuz beradi. Balans tomonlari o’rtasidagi tenglik 
saqlanib qoladi. 
Ikkinchi operatsiya natijasidagi balans ko’rinishida aks ettiramiz 
Balans 
( Ikkinchi operatsiyadan so’ng ) 
3- jadval 
№ 
Aktiv 
Summa, so’m № 
Passiv 
Summa 
so’m 
1. 
2. 
3. 
4. 
5.
Asosiy vositalar 
Materiallar 
Kassa
Hisob-kitob
schyoti 
Debitorlar
400000 
200000 
200 
50000 
5000 
1. 
2. 
3. 
4. 
Ustav kapitali 
(400000+35000 ) 
Foyda (40000-3500) 
Bankning qisqa muddatli 
kreditlari 
Mol yetkazib beruvchilar 
va 
pudratchilar 
bilan 
hisob-kitoblar 
335000 
5000 
200000 
115200 
 
Balans 
655200 
 
Balans 
655200 
Uchinchi operatsiya.
Mol yetkazib beruvchilardan omborga materiallar 
olindi - 45000 so’m. 
Bu operatsiya natijasi, birinchidan, ombordagi materiallarning 
ko’payishiga olib keladi. Demak balans aktividagi “Materiallar” moddasi
45000 so’mga ko’payadi.
Endi, uning balansda aks etadigan summasi 245000 so’mni tashkil 
qiladi. Ikkinchidan, materiallar mol yetkazib beruvchidan sotib olingan 
bo’lib, unga hali hisob-kitob qilinmagan. Bu o’z navbatida korxonaning mol 
yetkazib beruvchiga bo’lgan qarzini ko’paytiradi. Balansda bu qarzdolik 
“Mol yetkazib beruvchi va pudratchilar “ moddasida ko’rsatiladi. Bu 
moddada ham qarz hajmi 45000 so’mga ko’payib, endi balansda u 160200 
so’mni tashkil etadi.
Binobarin, balansning aktiv va passiv tomonlari bir xil summaga 
o’zgaradi, ya’ni ko’payadi. Aktiv va passiv tomonlar o’rtasida tenglik 
saqlanadi. (4 - jadval ) 
Balans. 
( Uchinchi operatsiyadan so’ng ) 
 
 
 
 
 
 
 
 
4 - jadval 
№ 
Aktiv 
Summa 
So’m 
№ 
Passiv 
Summa 
so’m 
1. 
2. 
3. 
4. 
5.
Asosiy vositalar
Materiallar 
200000+450000 
Kassa
Hisob-kitob
schyoti 
Debitorlar
400 000 
245 000
200 
100 000 
5 000 
1. 
2. 
3. 
4. 
Ustav kapitali 
Foyda 
Bankning qisqa muddatli 
kreditlari 
Mol yetkazib beruvchilar 
va 
pudratchilar 
bilan 
hisob-kitoblar 
( 115200+45000 ) 
335 000 
5 000 
200 000 
160200