3-4-amaliy mashg’ulot. Relyativistik mexanika

3-4-amaliy mashg’ulot. Relyativistik mexanika
1.X o’qi bo’yicha 60 tezlik bilan harakatlanuvchi 20m uzunlikdagi vagonning boshi va oxiriga bir xil vaqtda yashin tekkanini Yerdagi kuzatuvchi ko’rgan bo’lsa, vagon ichidagi kuzatuvchi uchun ikki yashin tegish vaqti orasidagi farq qncha bo’ladi?
2.Yerga nisbatan vakuumda tezlik bilan harakatlanuvchi raketadan harakat yo’nalishida va unga teskari yo’nalishda yorug’lik c tezlik bilan tarqalsin. Yorug’likning Yerga nisbatan tezligi klassik va relyativistik formulalar asosida topilsin.
3.Yerga nisbatan 0.9c tezlik bilan harakatlanayotgan neytron bo’linib, elektron va antineytrinoga aylansin. . Agar elektronning neytronga nisbatan tezligi 0.8c bo’lsa Yerdagi kuzatuvchi uchun tezligi qancha bo’ladi.
4. sterjen uchlariga ikkita parallel oynalar qo’yilgan. Oynalar orasida yuqori va pastga yorug’lik impulse harakatlanadi.Har safar pastki oynadan qaytganda soat tiqillaydi.Soat tinch turganda va harakatlanganda ikki tiqillash orasidagi vaqtni toping. “Yorug’lik soati”
5. “Yorug’lik soati” dan foydalanib harakatlanuvchi sterjenning l uzunligi bilan uning uzunligi orasidagi munosabatini toping.
6.Raketa Yerga nisbatan c yorug’lik tezligiga yaqin tezlikda harakatlanmoqda.Kosmanavt kemaning yoritilmagan qismida turibdi.Kosmonavt harakat yo’nalishida oyna qo’yilgan .Agar kosmonavt oldidagi yorug’lik manbasini ulaganda o’zining tasvirini ko’radimi?
7.Kuzatuvchi oldidan kometa uchib o’tdi, s vaqtda kometa diametri 3000 marta qisqardi. Kometaning tezligini toping.
8.Elektronning qanday tezligida uning relyativistik massasi protonning tinchlikdagi massasiga teng bo’ladi. ( ). Protonning massasi α-zarraning tinchlikdagi massasiga teng bo’lishi uchun uning tezligi qanday bo’lishi kerak?
9.Proton va α-zarra bir xil potensiallar farqi ta’sirida tezlatiladi. α-zarraning massasi protonnning massasidan 3 marta katta bo’lishi uchun potensiallar farqi qan chaga teng bo’lishi kerak? ( , ).
10.Proton shimol tomonga tezlikda , -zarra esa janubga tezlik bilan harakatlansa ularning inersiya markazi qanday yo’nalishda harakatlanadi.(
11. tezlik bilan harakatlanuvchi elektronning kinetic energiyasi klassik va relyativistik formulalardan foydalanib hisoblansin.
12.Boshlang’ich tezligi bo’lgan proton tormozlovchi maydondan o’tishida qancha potensiallar farqini yenga oladi? Masalani klassik va relyativistik formulalar asosida yechisin.
13.Quyosh nurlanishining quvvati ga teng bo’lsa uning massasi har sekundda qanchaga kamayadi?
14.Zarraning kinetic energiyasi tinchlikdagi energiyasiga teng bo’lsa uning tezligi qancha bo’ladi?
15.Tinchlikdagi energiyasi 938 Mev ga teng bo’lgan protonga 47Mev kinetik energiya berilgan bo’lsa uning massasi necha foizga ortadi?
16.Jism o’zining relyativistik massasi 10 ga ortadigan tezlikka ega bo’lganda uning uzunligi necha marta kamayadi? Agar uning tinchlikdagi energiyasi ga teng bo’lsa, kinetic energiyasi qanday bo’ladi.
17.Protonning to’liq energiyasi ga teng bo’lsa, uning tezligi qancha bo’ladi?
18.Neytronning impulse bo’lsa uning tezligini va kinetic energiyasini toping.
19. Neytronning impulse bo’lsa uning tezligini va kinetic energiyasini toping.
20.Elektron 0.5c tezlik bilan harakatlansa uning impulse , to’la energiyasi va kinetic energiyasini toping. Agar elektron tezlik bilan harakatlansachi?
21. A va B egizaklardan A egizak yerda qolib B egizak v= tezlik bilan uchuvchi kosmik kemada Yerdan Arktur yulduziga borib yana Yerga qaytib kelsin. Yerdagi kuzatuvchi uchun bu yulduzgacha bo’lgan masofa S=40 yorug’lik yiliga teng . Agar kosmik sayohat boshlanguncha egizaklar 20 yoshga kirishgan bo’lsa sayohat oxirida ularning yoshi nechada bo’ladi.