3– amaliy mashg‘ulot optik tolalarning sonli aperturasini tajriba yo‘li bilan aniqlash

5 – amaliy mashg‘ulot


OPTIK TOLADA SIGNALNING DISPERSIYASINI HISOBLASH
5.1. Mashg‘ulotning maqsadi

Optik tolaning dispersiya parametrlarini o‘rganish, dispersiyani hisoblash ko‘nikmalarini shakllantirish.

5.2. Topshiriq

5.2.1. Mashg‘ulotga tayyorlanishda quyidagi o‘quv materiallarini o‘rganish va 5.3 paragrafda keltirilgan nazorat savollari (NS) ga javob tayyorlash zarur (ulardan 4 ta savolga javob yozma ravishda bayon etilishi kerak):

NS ning 5.3.1-5.3.10 bandlari bo‘yicha: o‘quv materiali [5.1] ning 71-79 betlarida, [5.2] ning 38-45 betlarida, [5.3] ning 149-156, [5.4] ning 59-64 betlarida, [5.5] ning 118-121 betlaridaб [5.6] ning 156-167 betlarida bayon etilgan.
NS ning 5.3.11-5.3.12 bandlar bo‘yicha: o‘quv materiali [5.1] ning 47-53 betlarida, [5.2] ning 27-33 betlarida, [5.5] ning 115-118 betlarida bayon etilgan.

5.2.2.O‘zingizga tegishli variant (n) bo‘yicha 5.1- jadvalning 3-5 ustunlarida berilgan parametrlari bo‘yicha uning oxirgi ustunida ko‘rsatilgan parametrlari qiymatlarini aniqlang.

5.1-jadval. Topshiriq variantlari

n	Optik tolaning turi	Ltr, km	, mkm	ΔLD, nm	Qiymatlari aniqlanadigan parametrlar
1	2	3	4	5	7
1	pog‘onali, bir modali	20	0,6	1	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF
2	pog‘onali, bir modali	40	1,31	2	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF
3	pog‘onali, bir modali	60	1,55	3	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF
4	pog‘onali, bir modali	30	0,85	1	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF
5	pog‘onali, bir modali	50	1,66	0,1	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF
6	pog‘onali, bir modali	70	1,55	0,3	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF
7	pog‘onali, bir modali	40	1,0	1	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF
8	pog‘onali, bir modali	25	1,2	0,5	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF
9	pog‘onali, bir modali	55	1,55	1,5	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF
10	pog‘onali, bir modali	35	0,85	2,5	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF
11	pog‘onali, bir modali	45	1,4	0,4	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF
12	pog‘onali, bir modali	80	1,8	0,7	τmat, τtu, τpr, τxr, ΔF

4.1-jadvalni tuzishda quyidagi belgilashlardan foydalanildi: L_tr – trassa, aloqa masofasining uzunligi; λ–uzatiladigan to‘lqin uzunligi; Δλ_LD –

LD nurlanish manbaining nurlanishining spektr kengligi; τ_mat – material dispersiyasi; τ_tu – to‘lqin uzatish bilan bog‘liq dispersiya; τ_pr – profil dispersiyasi; τ_xr – xromatik dispersiya; ΔF – optik tolaning o‘tkazish polosasi kengligini.


5.3. Nazorat savollari:

5.3.1. Optik tolada yuz beradigan dispersiya hodisasiga ta’rif bering. Uning qanday turlari mavjud? Natijaviy dispersiya qanday munosabat bilan aniqlanadi?

5.3.2. Ko‘p modali optik tolada yuz beradigan modalararo dispersiyaga ta’rif bering. Pog‘onali va gradientli optik tolalar uchun bu turdagi dispersiya qanday miqdoriy munosabatlar bilan aniqlanadi?
5.3.3. Optik tolada yuz beradigan xromatik dispersiyaga ta’rif bering. U qanday tashkil etuvchilardan tarkib topadi?
5.3.4. Optik tola materialining turiga bog‘liq tarzda yuz beradigan dispersiya turi qaysi miqdoriy munosabat bilan aniqlanadi?
5.3.5. Optik tolada to‘lqin uzatish jarayoni bilan bog‘liq tarzda yuz beradigan dispersiya turi qanday miqdoriy munosabat bilan aniqlanadi? Unga tafsiv bering.
5.3.6. Optik tolada yuz beradigan qutblangan moda dispersiyasiga ta’rif bering, u qanday omillar tufayli hosil bo‘ladi?
5.3.7. Dispersiyani kamaytirish maqsadida qaysi usullardan foydalaniladi? Bu usullarning afzallik va kamchiliklari nimada?
5.3.8. Tolali optik kabellar vazifasi, tuzilishi va tayyorlangan materialiga bog‘liq ravishda qanday turlarga bo‘linadi?
5.3.9. Optik tolaning o‘tkazish polosasiga ta’rif bering. U qanday miqdoriy munosabat bilan aniqlanadi?
5.3.10. Dispersiyaning ortishi tolali optik aloqa tizimlarining uzatish imkoniyatlari (parametrlari) ga qanday ta’sir etadi?
5.3.11. Bir modali optik tolalarning qaysi standartida dispersiya qiymati minimal?
5.3.12. Dispersiyani kamaytirish maqsadida optik tolani ishlab chiqarish jarayonida sindirish ko‘rsatkichining qanday profillaridan foydalaniladi?
5.4. Amaliy mashg‘ulotga yakun yasash

Optik tolada dispersiya parametrlarini hisoblash bo‘yicha amaliy ko‘nikmalar egallandi.

5.5. Foydalaniladigan adabiyotlar

5.1. Yunusov N.Yu., Isayev R.I., Mirazimova G.X. Optik aloqa asoslari. O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi – T.: Cho‘lpon nomidagi NMIU, 2014 – y. – 368 bet.

5.2. Mirazimova G.X. Optik aloqa asoslari: O‘quv qo‘llanma., t.f.n., dosent Isaev R.I. mas’ul muharrirligi ostida.-Toshkent, TATU bosmaxonasi, 2006.- 136 b.
5.3. Фриман Р. Волоконно–оптические системы связи: Перевод с английского под ред. Н.Н. Слепова.–М.: Техносфера, 2003.
5.4. Дмитриев С.А., Слепов Н.Н. Волоконно–оптическая техника: Современное состояние и перспективы. - 2-е изд., перераб. и доп. / Сб. статей под ред. - М.: ООО "Волоконно – оптическая техника", 2005.
5.5. Скляров О. К. Волоконно - оптические сети и системы связи: Учебное пособие. 2е изд., стер. — СПб.: Издательство «Лань», 2010. — 272 с.
5.6. Ксенофонтов С.Н., Портнов Э.П. Направляющие системы электросвязи. Сборник задач: Учебное пособие для ВУЗов. - М.: Горячая линия — Телеком, 2004. — 268 с.