3. Kon mashinalari elektr jixozlariga qo’yiladigan asosiy talabalar

5.Bir cho’michli ekskavatorlarni elektr yuritmalari
Konveyer kurilmalarining elektr yuritmalari va elektr jixozlari.
Tasmali konveyerlarning elektr dv.lari nisbatan uzgarmas yuklama kattaligida davomli ish
rejimiga ega bo`ladi. Dvigatellar kupincha yukli konveyerlarda ishga tushshirganligi uchun statik va
katta dinamik karshiliklarni yengishiga tugri kelganligi uchun dv.lar yukori ishga tushirish momentiga
ega bulishi kerak.Katta kuvvatli konveyerlar elektr yuritmalariga dinamik yuklamani kamaytirish
va tasmani barabanda aylanib ketishini oldini olish maksadida ularni ishga tushirish va tuxtatishga
kushimcha talablar kuyiladi.Bundan tashkari kup dvigatelli elektr yuritmalarini kullashda elektr
dvyular urtasida yuklamani teng taksimlash maksadida maxsus choralar kurish talab etiladi.
Konveyerlarga bo`lgan asosiy talablarikki guruxga bulinadi:
1. Boshkarish apparatlariga bo`lgan talablar.
2.Boshkarish sxemalariga bo`lgan talablar.
Boshkarish apparatlariga bo`lgan talablar:
1.Konveyerlarning boshkarish apparatlari konstruksiyasi ularga joyida doimiy xizmat kursatishni
talab etmaydigan bulishi kerak .
2. Boshkarish,nazorat,signalizasiya va aloka apparatlari blokli yigilgan bulishi kerak.Bloklar
konstruksiyasi ularni kar'er sharoitida oson va tez almashtirish imkoniyatini ta'minlashi kerak.
3.Apparatlarning normal ishi tarmok kuchlanishining nominal kiymatlari +10% dan -15% gacha va
temperataraning +40dan -50 gradus S gacha uzgarganda ta'minlanishi kerak.
4.Tezlik relesida turlicha xarakat tezlikli tasmani tezligini rostlash , ishlatish jaraenida uni
nazorat kilish imkoniyati bulishi kerak .
5.Yangi ishlab chikarilaetgan apparatlar yukori ishonchlilikga ega bulishi kerak.
Konveyer liniyalari boshkarish sxemalariga bo`lgan talablar:
1.Masofadan turib boshkarishga utkazilaetgan konveyerlar ularni ishini doimiy xizmat
kursatadigan tarkibsiz ta'minlaydigan kushimcha mexanizmlar va avtomatlashtirish vositalari
bilan modernizasiyalanishi va kurollanishi kerak.
2. Konveyer liniyalarini ishga tushirish boshkarish pultidan markazlashtirilgan xolda ishga tushirish
tugmachasini kiska vaktli bosish blan amalga oshirilishikerak. Konveyer liniyalarini keyingi ishga
tushirish ,ularni ishini nazorat kilish va avariya xolatida uzish avtomatik bajarilishi kerak.
3.Xamma konveyerlar uzarobloklangan bulishi kerak. Konveyerlar ishga tushirish yuk okimiga karama
karshi yunalishda amalga oshirilishi kerak(Agar oldindagi konveyerda yukni tuplanib kolishidan
ximoya kuzda tutilgan bulsa yuk okimi yunalishida konveyerni ishga tushirishga ruxsat beriladi)
4.Liniyadagi navbatdagi konveyerni ishga tushirish,undan oldingi konveyer xarakatining ishchi
tezligiga erishilgandan keyin amalga oshirilishi kerak.
5.Xar bir konveyerni ishga tushishidanoldin butun konveyer liniyasi buylab avtomatik ravishda 5
sekunddan kam bulmagan vakt davomida ogoxlantiruvchitovushli signal anik eshitiladigan tarzda
uzatilishi kerak.Tovushli signalni uzatilishi konveyerni butun uzunligi buyicha ishga tushirishdan
keyin avtomatik ravishda uziladi.
6. Konveyer liniyasini tezkor tuxtatish boshkarish punktidan,ixtieriy konveyerni tuxtatish esa butun
konveyer uzunligining xoxlagan nuktasidan amalga oshirilishi kerak.
7.Liniyani birorta konveyeri tuxtaganda unga material beraetgan konveyerlar avtomatik ravishda
uzilishi,boshkarish punktiga esa avriyali tovushli signal berilishi kerak.
8.Sxema tuxtagan konveyerni kulda boshlangich xolatga kaytarilmaguncha masofadan turib kayta ulash
imkonini bermasligi kerak.
9. Konveyer liniyasini buylab ikki tomonlama tezkor signalizasiya va aloka bilan ta'minlanishi
kerak.
10.Avariyali va tez uzish zanjirlarini nosozliklarini avtomatik nazorat kuzda tutilgan bulishi
kerak.
11.Sxema kuyidagi imkoiyatlarni ta'minlashi kerak:
a)Xoxlagan konveyerni avtomatik boshkarishdan maxalliy boshkarishga boshka konveyerlarni
avtomatik boshkarishni koldirgan xolda oddiy utkazish.
b)Berilgan konveyerni boshkarish pultidan ishga tushirishni oldini oluvchi maxallii
deblokirovkalash.
v)Yuklash punkti ishi bilan konveyer liniyasiniishini blokirovkalash.
12.Tarmoklangan konveyer liniyalarni avtomatik boshkarishda,yukoridagilardan tashkari, sxema
ta'minlashi kerak:
a)Berilgan marshrut yeki uning kismini ishga tushirishdan oldingi ogoxlantiruvchi signalni uzatishni
selektivligini .
b) Berilgan marshrutdagi konveyerni markaziy boshkarish postidan yeki konveyerni yuklash joyidan
xoxlagan marshrutni ishga tushirishni va tuxtatishni.
v)Bir nechta marshrutlarni bir vaktda ishlashini.

1. rasm. EKG-4,6 ekskavatorning bir chiziqli elektr sxemasi.
Bir cho’michli ekskavatorlar elektr yuritmalarining sxemasi bilan tanishish.
Ekskavatorlar asosiy mexanizmlarining elektr yuritmalariga quyidagi talablar qo’yiladi:
1. Mexanik tavsifi qattiq va ekskavator shaklida bo’lishi kerak.
2. Tez ligi rostlanadigan bo’lishi kerak.
3. Tezlikni rostlash keng ko’lamli ravon bo’lishi kerak.
4. Ishga tushirishda va tezlikni rostlashda elektr energiyaning yo’qotilishi minimal bo’lishi kerak.
5. Yunalishni o’zgartirish imkoniyati bulishi kerak.
6. Elektr dvigatellari takrorlanuvchi qisqa muddatli rejimga mo’ljallangan bulishi kerak.