3-kurslar uchun O‘quv-uslubiy majmua

4-rasm. O’quvchilarning bilish faoliyati ko’rsatkichlari

Didaktlarning ishlarida shu narsa yaqqol ko’rinadiki, o’quv jarayonida o’qituvchi va o’quvchilar orasidagi munosabat sub’yekt-sub’yekt tavsifiga ega bo’lishi zarur. Bundan kelib chiqib aytish mumkinki, ta’lim – bu keng tarzda sotsiumning bo’lajak a’zosini umumiy mehnat, hamkorlikka o’rgatish uchun zarur bo’lgan birgalikdagi faoliyat.

Hamkorlikdagi faoliyatga tayyorlash nuqtai nazaridan zamonaviy ta’lim jarayonini ko’rib chiqish asosida o’quvchilarning rollar orqali namoyon bo’lishi quyidagicha ko’rinish kasb etadi:

• 
  o’quv jarayoni bilan dastlab tanishishda tomoshabin, kuzatuvchi;
  
• 
  guruhli faoliyatning ishtirokchisi;
  
• 
  namuna bo’yicha uy vazifasini mustaqil bajargandan so’ng faoliyat egasi;
  
• 
  faoliyatning shaxsiy namunasini yaratishda faoliyat egasi + fikr egasi;
  
• 
  o’z faoliyati natijasida yuzaga keladigan o’z-o’zining faoliyati egasi.
  

Ta’lim jarayoni qonuniyatlari. Pedagogikada qonuniyatlar – bu qonunlarning aniq sharoitldaridagi harakat ifodasi. Ularning asosiy xususiyati qonuniyatlar pedagogikada ehtimoliy-statistik xarakter berishida aks etadi, qonunlarni esa ta’lim jarayonida amalga oshirishni hamma holatlarda ham aniq ko’rib bo’lmaydi.

Ta’lim jarayonining tarkibiy qismlari orasidagi ob’yektiv, mavjud, barqaror, takrorlanuvchi aloqadorlik ta’lim qonuniyati deb ataladi.

Ta’limninig umumiy qonuniyatlariga quyidagilar kiradi:

ta’limning maqsadi jamiyatning rivojlanish sur’ati va darajasi; jamiyatning talablari va imkoniyatlari; pedagogika fani va amaliyotining rivojlanganligi va imkoniyatlari bilan bog’liqlikda aniqlashtiriladi;
ta’lim mazmunini belgilashda ta’limning ijtimoiy ehtiyojlari va maqsadlari; ijtimoiy va ilmiy-texnik taraqqiyot sur’ati; o’quvchilarning yoshi imkoniyatlari; ta’lim nazariyasi va amaliyotining rivojlanish darajasiga asoslaniladi;