3-laboratoriya ishi Relelarning vaqt xarakteristikalarini tadqiq tish Ishdan maqsad

5. Laboratori ishini bajarilishiga kơrsatma

Relening vaqt ơlchamlarini tekshirishga mơljallangan 4.7-rasmdagi sxema yig’ilsin. t_sr va t'_tp miqdorlarni ơlchashda KL5 va KL6 klemmalarga umumiy rơpara kontaktlar ulanadi, t_ot va t_tp miqdorlar ơlchanganda – umumiy va ortdagi kontaktlar ulanadi. Qurilmani ishga tayyorlashda millisekundomerning barcha qayta ulagichlari uzilgan holatga ơrnatilsin. R potensiometr chegaraviy chap holatigacha chiqarilsin, sơngra T1 va T2 tumblerlar bilan qurilma ta'minotga ulansin, millisekundomer esa qayta ulagich bilan "Tarmoq" ga ulansin. Rele g’altagida kerak bơlgan kuchlanishni ơrnatish uchun "Ishga tushirish" tumbler ulansin va R potensiometr dastagini silliq burab, voltmetrni kerakli kơrsatishga erishilsin. T_sr miqdorni ơlchaganda "Ishga tushirish" qayta ulagichni ơchirish zarur, "Ish rejimi" qayta ulagichi "T" holatga ơrnatilsin, hisoblash sxemasining kơrsatkichi "Tashlash" qayta ulagichni qisqa vaqt bosib olib tashlansin (hatto millisekundomerda faqat nollar kơrsatilganda ham, tashlash bajarilishi kerak). Sơng "Ishga tushirish" qayta ulagich ulansin. Sinaladigan rele ishga tushgandan so`ng va millisekundomer tơxtagandan keyin kơrsatkichni yozib olish mumkin.

T_tr miqdorni ơlchash uchun qurilma xuddi aytilgandan tayyorlanadi. Faqat KL5 va KL6 klemmalarga releni umumiy va ortdagi kontaktlari ulanadi, "Ishchi rejim" almashlab ulagich esa "2" holatga ơrnatiladi. Ơlchash, "Ishga tushirish" almashlab ulagichni, ulash bilan bajariladi. T_tr miqdorni ơlchash uchun KL5 va KL6 klemmalarga sinaladigan relening umumiy va ortdagi kontaktlari ulanadi. "Ish rejimi" qayta ulagichi "4" holatiga ơrnatiladi. Natijada, tashlash bajariladi. Ơlchash esa "Ishga tushirish" qayta ulagichini uzish bilan bajariladi.
t'_tr miqdor ơlchanganda KL5 va KL6 klemmalarga releni umumiy va ort kontaktlari ulanadi, "Ishchi rejim" qayta ulagich "3" holatga ơrnatiladi. Natijada, kơrsatkichni tashlash bajariladi. Ishga tushirish esa, "Ishga tushirish" qayta ulagichni uzish bilan bajariladi.
Relening vaqt ơlchamlarini g’altakka berilgan kuchlanish qiymatiga bog’liqligini aniqlash 12, 16, 20, 24 V kuchlanishlarda amalga oshiriladi. Ơlcham natijalari 4.1-jadvalga kiritiladi.
4.1-jadval
Vaqt kơrsatkichlarini kuchlanishga bog’liqligi

Ur, V

tsr, s

ttr, s

tot, s

t'tr, s

Relening vaqt ơlchamlariga g’altakka parallel ulangan turli sig’imli kondensatorlarning ta'sirini tekshirish uchun, dastlab releni vaqt ơlchamlarini kondensatorni ulamasdan oldin aniqlash kerak, sơngra esa rele g’altakka S1-S4 kondensatorlarni har bir ulanganida ơlchov ơtkazish zarur. Bunda, qutblarni ulash tartibiga rioya qilish kerak. Ulanadigan kondensatorlarni sig’imi quyidagichadir: S1 = 1000 mnf, S2 = 500 mnf, S3 = 300 mnf, S4 = 150 mnf. Bunda g’altakka beriladigan kuchlanish doimo 24 V tengdir. Ushbu ơlchashlar 4.2-jadvalga kiritiladi.

4.2-jadval
Vaqt kơrsatkichlarini sig’imga bog’liqligi

Ur, V

S, mkF

tsr, s

ttr, s

tot, s

t'tr, s

Relening vaqt ơlchamlariga rele g’altagiga parallel ulangan qơshimcha rezistorlar ta'sirini tekshirish uchun dastlab releni vaqt ơlchamlarini qushimcha sxemani ulamasdan oldin aniqlash kerak. Sơngra esa, navbatma-navbat R_d1-R_d4 ulab vaqt ơlchamlarini ơlchash kerak. Bu rezistorlarni qiymatlari ushbuchadir: R_d1=500 Om,

R_d 2=300 Om, R_d 3=100 Om, R_d 4=50 Om. Releni kuchlanishi— ơzgarmas va u 24 V teng. Olingan natijalar 4.3-jadvalga kirgizilsin.
4.3-jadval
Vaqt kơrsatgichlarini qarshilikka bog’liqligi

Ur, V

Rd, Om

tsr, s

ttr, s

tot, s

t'tr, s

Releni vaqt ơlchamlarini L induktivlik g’altagini va VD diodini ulaganda ơzgarishini aniqlash uchun dastlab ơlchamlar bajarilmasdan oldin bajariladi. Sơngra esa, chulg’amga ketma-ket L induktivlik g’altak va chulg’amga VD diodini parallel ulab, vaqt ơlchamlari aniqlanadi. Diodni ta'minot manbaiga qarshi qaratib ulash kerak. Ơlchashlar U_P=24B kuchlanishda olib boriladi. Olingan ma'lumotlar 4.4-jadvalga kirtiladi.

4.4-jadval
Diod ulangandagi vaqt kơrsatkichlari

Tekshiriladigan sxema

Ur, V

tsr, s

ttr, s

tot, s

t'tr, s