3 ma'ruza. Gidrostatik mashinalar

5. Bosim epyurasi

Biror sirt yoki kontur bo`yicha bosimning taqsimlanishini ifodalovchi grafik usuli bosim epyurasi deb aytiladi.

Gidrostatikaning asosiy tenglamasiga asosan ya'ni sirtning eng pastki nuqtasida bosim eng katta miqdorga ega bo`ladi.

Demak, gidrostatik bosimning chuqurlik bo`yicha o`zgarishi chiziqli qonunga bo`ysinadi. Shu sababli tekis sirtga ta'sir etayotgan gidrostatik bosim ikkita nuqtaga ega bo`lishi kifoyadir.

Vertikal tekis sirtga ta'sir qilayotgan absolyut va og`irlik bosim epyurasini qurishni ko’raylik(1.12.1-rasm).

6-rasm.Bosim epyurasi

AB tekis vertikal devorga suyuqlik bosimi ta'sir qilyapti deylik, suyuqlikning chuqurligi H bo’lsin koordinataning boshlanishi O nuqta bo`lsin. Gorizontal tekislik bo`yicha vertikal o`qi bo`yicha chuqurlik h ni masshtab bo`yicha qiymatlarni qo’ysak va birinchi nuqtani suyuqlikning yuqori sathidan belgilasak, ya'ni h=0 va p<sub>abs</sub> = p<sub>0</sub>, ikkinchi nuqtani eng pastki nuqtasi qo`ysak, natijada trapetsiya shaklida O_abB absolyut bosim epyurasini hosil qilamiz.

Endi tekis sirtimiz AB vertikal bo`lmagan qiyalangan bo`lsa, u vaqtda gidrostatik bosim epyurasi quyidagicha qurilishi lozim. Koordinataning boshlanishi xuddi yuqorida ko`rganimizdek O nuqtadan boshlanadi, ya'ni qiyalangan vertikal sirtimiz AB bilan suyuqlikning yuqori sathi, bosim o`qi esa gidrostatik bosim yo`nalishi qiyalangan tekis sirt ABga normal yo`nalgan.

Yuqoridagilarga asosan gidrostatikaning asosiy tenglamasi quyidagi ko`rinishga ega bo`ladi, ya'ni, u vaqtda

Demak, va . U vaqtda l=0 va h=0 absolyut gidrostatik bosim quyidagi qiymatga ega bo`ladi. l=L bo`lsa,

Og`irlik gidrostatik bosimimiz