3-mavzu. Tеrmоdinаmik sistеmа vа uning tа`rifi. Sistеmаning iсhki enеrgiyasi vа issiqlik sаqlаmi – entаlpiya. Tеrmоdinаmikаning birinсhi qоnuni Reja

Termodinamika va tirik organizmda kechadiga jarayonlar: Tirik organism ochiq sistemalar safiga kirib, u tashqi muhit bilan energiya va turli moddalar almashinadi.

• Termodinamika va tirik organizmda kechadiga jarayonlar: Tirik organism ochiq sistemalar safiga kirib, u tashqi muhit bilan energiya va turli moddalar almashinadi.
• Biokimyoviy reaksiyalar energetikasini o’rganish, har xil moddalar energiyasining hayotiy energiyaga o’tish mexanizmlarini tushunishuchun zarur. Oziq moddalarning issiq hosil qilish xususiyatini aniqlash, turli sharoitdagi mehnat va hayot uchun kerakli oziq rqtsionlarini tuzish imkoniyatini beradi.
• Odam kasalligida termodinamik ko’rsatkichlarining o’zgarishi, birinchi navbatda, harorat o’zgarishi kuzatiladi. Demak, kasallik chog’ida sistemaning entropiyasi ortadi.
• Embriogenez davrida, regeneratsiya jarayonlarida va xavfli to’qimalar o’sishida sistema entropiyasining oshib borishi aniqlangan.
• Statsionar holatdagi sistemada entropiya eng kichik qiymatga-n minimumga intiladi.
• 1.Prigojin ta’rifiga ko’ra, tirik organizmlar yuqori darajali tartibga ega bo’lgan past entropiyali, ya’ni termodinamik nuqtayi nazardan beqaror sistemalardir.
• 2. Entropiyaning eng yuqori qiymati- maksimumga intilishi organizmning parchalanishiga olib keladi.

Ichki energiya: sistemaning umumiy energiya zonasi (manbai) bilan о’lchanadi. U «U» harfi bilan ifodalanadi. Ichki energiya nimalardan tashkil topadi:

• Ichki energiya: sistemaning umumiy energiya zonasi (manbai) bilan о’lchanadi. U «U» harfi bilan ifodalanadi. Ichki energiya nimalardan tashkil topadi:
• molekulalarning ilgarilama harakatining energiyasi
• molekulalarning aylanma harakat energiyasi
• molekulalarning о’zaro tortilish va itarilish energiyasi
• atomlar va atomlar guruhining tebranish energiyasi
• elektronlarning aylanish energiyasi
• atom yadrosida bо’ladigan va x.k. energiyalar.
• Ichki energiya sistemaning holatini xarakterlaydi. Shuning uchun u holat funktsiyasi deyiladi. Ichki energiyaga kinetik va potentsial energiya kirmaydi.
• Sistemaning ichki energiyasi moddalarning xiliga, ularning miqdoriga, bosim, harorat va hajmiga bog’liq.
• Ichki energiya absolyut miqdorini о’lchab bо’lmaydi.

• A= p S h = pV;
• dQ=dU + dA
• dQ=dU+pdV

bu ham termodinamikaning birinchi qonunini matematik ifodasi.

Nazorat savollari:

• Nazorat savollari:
• 1.Kimyoviy tеrmоdinаmikаning birinchi qоnunining ta`rifi vа uning аnаlitik ifоdаsi qanday?
• 2.Ichki enеrgiya nima ?
• 3. Kinetik va potensiyal energiyani tushuntirib bering?