\376\377\000H\000u\000s\000n\000i\000x\000a\000t\000 \000v\000a\000 \000u\000n\000i\000 \000o\000`\000q\000i\000t\000i\000s\000h\000 \000m\000e\000t\000o\000d\000i\000k\000a\000s\000i\000 \000u\000q\000u\000v\000

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
X.G’ulomova, G.Mamatova,Sh. Yo’ldosheva, H.Boqiyeva, A.Sobirova
HUSNIXAT VA UNI O’QITISH METODIKASI


Boshlang`ich ta`lim metodikasi fakulteti talabalari uchun o`quv qo`llanma

Bilim sohasi:	100000	– Ta`lim
Ta`lim sohasi:	140000	– O`qituvchilar tayyorlash va
		pedagogika fani
Bakalavriat yo`nalishi:	5141600	– Boshlang`ich ta`lim va sport,

tarbiyaviy ish

Toshkent – 2006

Taqrizchilar: pedagogika fanlari nomzodi, dotsent Ra`no Inog`omova filologiya fanlari nomzodi, dotsent Saodat Sultonsaidova

1-§.HUSNIXAT VA UNI O’QITISH METODIKASINING PREDMETI, MAQSADI VA VAZIFALARI.

Husnixat va uni o’qitish metodikasi pedagogik fan. Inson o’z fikrini
boshqa kishilarga og’zaki va yozma shaklda yetkazishi mumkin. Nutqning bu shaklining o’xshash va farqlash tomonlari mavjud bo’’lib ular o’z o’rnida afzalliklarga ega. Og’zaki nutq tovush chiqarib aytiladi va eshitilish uchun mo’ljallanadi. U kishilarning nutq jarayoni vaqtidagi aloqa vositasi bo’lib xizmat qiladi. Yozma nutq esa tosh, yog’och, teri, metall, qog’oz kabilarga ko’rish asosida idrok qilinadigan doimiy belgilar orqali yozib qo’yiladi. Yozuv kishilarning o’zaro fikr almashishi va bilimlarni egallashning qudratli vositasi hisoblanadi. Yozma nutq avlodlarni bir-biriga bog’laydi, uzoq saqlanadi. Yozuv tufayli kishi fikri, insoniyat qo’lga kiritgan bilimlar avloddan-avlodga yetib boradi, abadiy yashaydi.
Boshlang’ich sinflarda o’quvchilarni husnixatga o’rgatish extiyoji yuqoridagi talablar asosida yuzaga keladi. Boshlang’ich sinflarda o’quvchilarni husnixat bilan yozishga o’rgatish metodikasi ularda aniq , chiroyli va tez yozish imkonini hosil qilishi lozim. Bu kabi vazifalarni amalga oshirish uchun dastur mazmunini va uning talablarini o’qitish usullarini yozuviga o’rgatishning gigeyenik shartlarini, o’quvchilarning yozuvidagi individual kamchiliklarini tahlil qilish sabablarini aniqlash va tuzatish usullarini ishlab chiqish zarur.
Demak yozuv kishi hayotida pedagogik va ijtimoiy ahamiyatga ega. Yuqoridagi talab asosida yozishga o’rganishi boshlang’ich sinflardan boshlanadi. 1-4-sinf o’quvchilarini chiroyli yozishga o’rgatish uchun o’qtuvchining o’zi husnixat bilan yozishi, shu bilan birga o’quvchilarni chiroyli yozishga o’rgata olishi kerak.
Husnixat va uni o’rgatish fani amaliy fan bo’lib u chiroyli yozishga o’rgatish bilan bir qatorda o’qitish tarbiyalash, vazifalarini bajaradi.
Pedagogika oliy o’quv yurtlarida o’qitiladigan Husnixat va uni o’tilish metodikasi fanining maqsadi:

1. 
   Talabalarga husnixat metodikasidan nazariy ma’lumot berish.
   
2. 
   Talabalarni-bo’lg’usi o’qituvchilarni husnixat talablari asosida yozishga o’rgatish.
   
3. 
   Boshlang’ich ta’limida o’quvchilarni husnixatga o’rgatishning metod va usullari bilan qurollantirish.
   

Boshqa fanlar kabi husnixat va uni o’qitish metodikasining o’z predmeti bor. Bu fanning predmeti ta’lim berish jarayonida chiroyli yozuvni egallash, grafik jihatdan to’g’ri chiroyli yozishga o’rgatish hisoblanadi.
Husnixat va uni o’rgatish metodikasi fani o’z oldiga quyidagi vazifalarni qo’yadi:

• 
  talabalarga chiroyli yozuv haqida nazariy bilim berish;
  
• 
  o’z dastxatlari ustida ishlash yuzasidan malakalar xosil qilish;
  
• 
  boshlang’ich sinflarda husnixat darslarini rejalashtirish, va tashkil etishga o’rgatish;
  
• 
  boshlang’ich sinflar uchun husnixat materiallarini tanlay olish tamoyillari bilan tanishtirish.
  

Birinchidan husnixat bilan yozish o’quvchilardan mehnat madaniyatini tarbiyalaydi. Topshiriqlarni toza, aniq va madaniyat bilan bajarish ko’nikmasini hosil qiladi.
Ikkinchidan dastxatga pala-partish va be’etibor munosabatda bo’lish o’quvchilarning imloviy savodsizligini keltirib chiqaradi. Natijada o’quvchilar qiladigan ishlariga o’ylab o’tirmay bajaraveradilar, o’z hato kamchiliklarini ham o’ylab ko’rmaydigan bo’lib qoladilar.
Uchinchidan husnixat bilan to’g’ri yozish ijtimoiy ahamiyatga ega bo’lib turli rasmiy hujjatlarni yuritishda kishilar unga ehtiyoj sezadi. Husnixat bilan
yozilmagan, to’ldirilmagan hujjatlarni o’qishga kitobxonning ko’p vaqt sarflashiga to’g’ri keladi. Vaholanki, maktabda har kuni o’qituvchi 30 talab o’quvchlar daftarini tekshiradi. Agar o’qib bo’lmaydigan qilib yozgan bo’lsa o’qituvchining ham unga ko’p vaqti sarf bo’ladi. Aniq va ravon qilib yozgan dastxati o’qituvchining ishini yengillashtiradi, keyingi talimiy maqsadlarini amalga oshirishlari uchun imkoniyat yaratadi.

2.