4-Mavzu. Debitorlik va kreditorlik qarzlari tahlili

Kо‘rsatkichlar	Balans satri	Davrboshi	Davroxiri
Farqi (+,-)
Debitorlar, jami(satr220+240+250+260+270+280+290+300+310)	210	459586 597	468253 903	8 667 306
shundan: muddati о‘tgan	211	61242836	24341057	-36 901 779
Xaridor va buyurtmachilarning qarzi (4000 dan 4900 ning ayirmasi)	220	123172 327	148701 321	25 528 994
Ajratilgan bо‘linmalarning qarzi (4110)	230	0	0	0
SHо‘ba va qaram xо‘jalik jamiyatlarning qarzi (4120)	240	195601 703	197055 308	1 453 605
Xodimlarga berilgan bо‘naklar (4200)	250	307414	202706	-104 708
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bо‘naklar (4300)	260	92643 705	103815 079	11 171 374
Byudjetga soliq va yig‘imlar bо‘yicha bо‘nak tо‘lovlari (4400)	270	31126 342	12441 892	-18 684 450
Maqsadli davlat jamg‘armalari va sug‘urtalar bо‘yicha bо‘nak tо‘lovlari (4500)	280	5788 131	151 843	-5 636 288
Ta’sischilarning ustav kapitaliga ulushlar bо‘yicha qarzi (4600)	290	0	0	0
Xodimlarning boshqa operatsiyalar bо‘yicha qarzi (4700)	300	769 100	666 713	-102 387
Boshqa debitorlik qarzlari (4800)	310	10177875	5849041	-4 328 834

Korxonada debitorlik majburiyatlari davr boshiga nisbatan quyidagi о‘zgarishlarga ega bо‘lgan. Jami debitorlik majburiyatlari davr boshiga nisbatan 8 667 306 ming sо‘mga ortgan. Shundan: Xaridor va buyurtmachilarning qarzi (4000 dan 4900 ning ayirmasi) 36 901 779ming sо‘mga, xodimlarga berilgan bо‘naklar (4200) 104 708 ming sо‘mga, byudjetga soliq va yig‘imlar bо‘yicha bо‘nak tо‘lovlari (4400) 18 684 450 ming sо‘mga, maqsadli davlat jamg‘armalari va sug‘urtalar bо‘yicha bо‘nak tо‘lovlari (4500) 5 636 288 ming sо‘mga, xodimlarning boshqa operatsiyalar bо‘yicha qarzi (4700) 102 387 ming sо‘mga, boshqa debitorlik qarzlari (4800) 4 328 834ming sо‘mga kamaygan.
SHо‘ba va qaram xо‘jalik jamiyatlarning qarzi (4120) 1 453 605 ming sо‘mga, mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bо‘naklar (4300) 11 171 374 ming sо‘mga ortganligini kо‘rish mumkin.
-jadval
Kreditorlik majburiyatlarining shakllanish qatorlari

Kо‘rsatkichlar	Balanssatri	Davr boshi	Davr oxiri	Farqi (+,-)
Joriy majburiyatlar, jami (satr610+630+640+650+660+670+680+690+700+710+720+730+740+750+760)	600	654802314	674942829	2 0 140 515
shu jumladan: joriy kreditorlik qarzlari (satr610+630+650+670+680+690+700+710+720+760)	601	623266697	651211265	27 276 076
shundan: muddati о‘tgan joriy kreditorlik qarzlari	602	26935189	18671676	8 263 513
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga qarz (6000)	610	139361433	132315373	7 046 060
Ajratilgan bо‘linmalarga qarz (6110)	620	0	0	0
SHо‘ba va qaram xо‘jalik jamiyatlarga qarz (6120)	630	91925580	160152370	68 226 790
Kechiktirilgan daromadlar (6210, 6220, 6230)	640	18722	179635	160 913
Soliq va majburiy tо‘lovlar bо‘yicha kechiktirilgan majburiyatlar (6240)	650	0	0	0
Boshqa kechiktirilgan majburiyatlar (6250, 6290)	660	0	0
Olingan bо‘naklar (6300)	670	309086582	247864791	-61 221 791
Byudjetga tо‘lovlar bо‘yicha qarz (6400)	680	8084129	19262 500	6 968 476
Sug‘urtalar bо‘yicha qarz (6510)	690	0	0	0
Maqsadli davlat jamg‘armalariga tо‘lovlar bо‘yicha qarz (6520)	700	18646984	25615460	11 178 370
Ta’sischilarga bо‘lgan qarzlar (6600)	710	0	0	0
Mehnatgahaq tо‘lash bо‘yicha qarz (6700)	720	40920696	43590218	32 669 522
Qisqa muddatli bank kreditlari (6810)	730	28324178	21397333	-6 926 845
Qisqa muddatli qarzlar (6820, 6830, 6840)	740	3192717	2154596	-1 038 121
Uzoq muddatli majburiyatlarning joriy qismi (6950)	750	0	0	0
Boshqa kreditorlik qarzlar (6950 dan tashqari 6900)	760	15241293	22410553	7 169 260

Korxonada joriy majburiyatlar davr boshiga nisbatan 20 140 515ming sо‘mga ortgan. Jumladan, tarkibi bо‘yicha mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga qarz (6000) 7 046 060ming sо‘mga, shо‘ba va qaram xо‘jalik jamiyatlarga qarz (6120) 68 226 790 ming sо‘mga, kechiktirilgan daromadlar (6210, 6220, 6230) 160 913 ming sо‘mga, byudjetga tо‘lovlar bо‘yicha qarz (6400) 6 968 476 ming sо‘mga, maqsadli davlat jamg‘armalariga tо‘lovlar bо‘yicha qarz (6520) 11 178 370 ming sо‘mga, mehnatga haq tо‘lash bо‘yicha qarz (6700) 32 669 522 ming sо‘mga, boshqa kreditorlik qarzlar (6950 dan tashqari 6900)7 169 260 ming sо‘mga ortgan.Olingan bо‘naklar (6300)61 221 791 ming sо‘mga, qisqa muddatli bank kreditlari (6810)6 926 845ming sо‘mga, qisqa muddatli qarzlar (6820, 6830, 6840) 1 038 121 ming sо‘mga davr boshiga nisbatan kamaygan.


Debitorlik va kreditorlik qarzlarining tarkibi va muddati bо‘yicha tahlili

Debitorlik va kreditorlik qarzlarining tarkibi deganda ularning yuzaga chiqish qatorlari tushuniladi. Qatorlarning yagona tarkibini buxgalteriya balansining tegishli qatorlariga mos ravishda tuzib chiqish mumkin.

Debitorlik qarzlari: xaridor va buyurtmachilarning qarzi, ajratilgan bо‘linmalarning qarzi, shо‘ba va qaram xо‘jalik jamiyatlarning qarzi, xodimlarga berilgan bо‘naklar, mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bо‘naklar, byudjetga soliqlar va boshqa majburiy tо‘lovlar bо‘yicha bо‘nak tо‘lovlari, maqsadli davlat jamg‘armalari va sug‘urtalar bо‘yicha bо‘nak tо‘lovlari, ta’sischilarning ustav kapitaliga ulushlar bо‘yicha qarzi, xodimlarning boshqa operatsiyalar bо‘yicha qarzi va boshqa debitorlik qarzlari.
Kreditorlik qarzlari: mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga qarz, shо‘ba va qaram xо‘jalik jamiyatlarga qarz, soliq va boshqa majburiy tо‘lovlar bо‘yicha kechiktirilgan majburiyatlar, olingan bо‘naklar, byudjetga tо‘lovlar bо‘yicha qarz, sug‘urtalar bо‘yicha qarz, maqsadli davlat jamg‘armalariga tо‘lovlar bо‘yicha qarz, ta’sischilarga bо‘lgan qarzlar, mehnatga haq tо‘lash bо‘yicha qarz va boshqa kreditorlik qarzlari.
Debitorlik va kreditorlik qarzdorlik tahlilida qarzlarning tarkibi, muddati, hajmigagina emas, balki ularning balansiga ham muhim ahamiyat qaratiladi.