|
Sakkizinchi xulosa, umuminsoniy va milliy qadriyatlarni tahlil etishda hech qachon er shari aholisining hozircha erishgan ma’naviy durdonalari, shu jumladan, qadriyatlari qachon va qaysi tilda dastlab ildiz otgan degan fikrlarni isbotlash ilmiylik emas, balki ekstremistik harakterga ega bo‘lgan zararli yo‘nalishdan boshqa narsa emas. Bugun shuni alohida-qayd etish mumkinki, demokratiya turli xil milliy- madaniy sharoitlarda yashay olish xususiyatiga ega ekanligini isbotladi. Shuningdek, o‘zining milliy-ma’naviy qadriyatlariga tayanmagan, ayni paytda, umum-insoniy qadriyatlar, tamoyillar bilan uyg‘un bo‘lmagan demokratiyani haqiqiy demokratiya yoki demokratik jamiyat deb bo‘lmaydi. Bu sohada ba’zi munozaralar mavjud bo‘lib, G‘arb va Sharq demokratiyasiga bo‘lishga urinib o‘rtada «buyuk xitoy-devori»ni o‘rnatishga urinuvchilar ham mavjud. Negaki, demokratiyaning umuminsoniy qadriyat ekanligiga tayangan holda, uni Sharq, G’‘arb ko‘rinishlariga bo‘lib o‘rganish nisbatan e’tirozli fikrdir. Biroq Sharq va G’‘arbga xos bo‘lgan demokratiyaning o‘ziga xos xususiyatlarini ham e’tirof etish kerak.
Milliy qadriyatlar umuminsoniy demokratik qadriyatlar bilan uyg‘un lashtirilsagina, jamiyat taraqqiyotining rivojlanishida uning o‘rni alohida ahamiyatga ega bo‘ladi. Ammo sho‘rolar davrida qadriyatlar bir tomonlama yoritilar edi, ya’ni bu borada ko‘p tadqi-qotlar olib borilgan edi. Lekin milliy qadriyatlarning ham mavjudligi e’tibordan chetda qolar edi. Bunday «tadqiqot»lardan maqsad har bir millatning o‘z muayyan tarixiy tajribasi asosida o‘z qadriyatlari tizimi shakllanganiga kishilarning e’tiborini tortmaslik, umumjahon, umumbashariy qadriyatlar esa, sinfiy asosda belgilangan qadriyatlarga e’tibor beriladi, bu sinfiylik asosda tanlab olingan umumjahon qadriyatlari ichida ulug‘ millatning qadriyatlari muhim o‘rin egallab turadi.
Dostları ilə paylaş: |
