4-mavzu. Psixologik tadqiqot metodlari klassifikatsiyasi Reja

Psixologik metodlarining klassifikatsiyasi.

Psixologik tadqiqot metodlari psixologiya amal qiladigan nazariy prinsiplarga va psixologiya hal etayotgan aniq vazifalarga bog’liq ekanligini ko’rsatib beradi. Psixologiyada empirik metodlarni qo’llash muammosini ko’rib chiqilayotganda ularni psixologik metodlar tizimidagi o’rnini aniqlashdan boshlash kerak.

Psixologiya fanining asosiy metodlari

Kuzatish metodi
Tashqi (obyektiv kuzatish)
Ichki (subyektiv, o’z-o’zini kuzatish) Erkin kuzatuv
Standartlashtirilgan Guruh ichida kuzatish
Guruh tashqarisida kuzatish


So’roq metodi Og’zaki Yozma
Erkin (suhbat) Standartlashtirilgan


Test metodi Test-so’rov Test-topshiriq Proektiv test
Sotsiometrik test


Eksperiment Tabiiy Lobaratoriya


Modellashtirish Matematik Mantiqiy Texnik Kibernetik
Psixologiyada boshqa fanlar analogiyasi bilan uchta metodlar tasnifini ko’rsatish maqsadga muvofiqdir:
Empirik, tekshirish subyekti va obyektining tashqi real munosabatlari amalga oshiriladi. Ma’lumotlar hisoblanadi, obyekt sharoitini asboblar yordamida o’rganadi.
Nazariy, subyekt obyektning hayotiy modeli bilan o’zaro munosabatda bo’ladi.
Nazariy metodlardan foydalanish natijas tabiiy til belgisi yoki ochiq sxematik shaklidagi predmet haqidagi bilim bilan qo’shilgan.
Interpretatsiya (qayta ishlash) va tasvirlash, bunda subyekt «tashqaridan» obyektning simvolik – belgis hayoli bilan munosabatda bo’ladi. qayta ishlash- tushuntirish metodi- bu nazariy va eksperimental metodlarni qo’llanilishda, ularning o’zaro munosabati natijalarining «uchrashish joyi»dir.

Eksperimental psixologik metodlariga murojaat qilishdan oldin ularni umumiy- ilmiy pozitsiyalarini ko’rib chiqamiz. Barcha metodlar ma‟lumotlar olish uchun ishlatiladi. Ular aktiv va passivlarga ajratilgan. Aktivlariga laboratoriya eksperimentlari va ularning modifikatsiyasi, kvazi-eksperiment kiradi. Passivlariga

– kuzatish, kichik metod, faoliyat mahsuli analizi, o’lchash va korrelyatsion kuzatuvlar, ma‟lumotlar yig’ish metodi va h.k.