40-amaliy mashg‘ulot. Yozma ishlar xatosi ustida ishlash darslari ishlanmasini tuzish (2 soat) Reja

O‘quvchilar inshosidagi nutqiy xatolar va ularni bartaraf etish usullari
Ma'lumki, kichik yoshdagi maktab o‘quvchisining og‘zaki va yozma nutqida turli xatolar ko‘plab uchraydi. O‘gzaki xatolar sekin-asta o‘qituvchining namunali nutqi, o‘z vaqtida o‘quvchining xatosini o‘rnida tuzatib borishi natijasida kamayib boradi. Ammo yozma nutqdagi xatolar ularni tasnif qila bilish sabablarini aniqlash; qaysi mavzuda nuqson borligini belgilash kabi ishlar vositasida bartaraf etiladi.
Nutqiy xatolarni uslubchi olimlar quyidagi turlarga ajratadilar:

1. 
   Lug‘aviy – uslubiy xatolar.
   
2. 
   Morfologik-uslubiy xatolar.
   
3. 
   Sintaktik - uslubiy xatolar.
   
4. 
   Mantiqiy - uslubiy xatolar.
   

I. Lug‘aviy-uslubiy xatolar.
Lug‘aviy - uslubiy xatolar inshoda qo‘llanilayotgan so‘zni noto‘g‘ri ishlatish asosida kelib chiqib, ularning quyidagi tipik turlari mavjud:
1.Bir xil so‘zni ko‘p takrorlash.
-Yozda oromgohga bordim. Yozda yahshi dam oldim.
-Bog‘da daraxtlar ko‘p. Daraxtlar kurtak chiqardi. Daraxtlarni oqladik.
-Biz sayohatga chiqdik. Hayvonot bog‘iga chiqdik,
Xatoning sabablari:

1. 
   o‘ quvchi so‘zboyligiga ega emas;
   
2. 
   sinonimlarni bilmaydi;
   
3. 
   matnga e'tibor kam.
   

Bartaraf etish usullari:

1. 
   xatoni o‘quvchining o‘ziga toptirish;
   
2. 
   xato yozilgan gapni to‘grilab ko‘chirtirish;
   
3. 
   v)sinonimlar ustida ishlash;
   

1. 
   So‘zni o‘z o‘rnida qo‘llamaslik:
   

-ariqlarda suvlar oshyapti;
-bog‘larda daraxtlar ochilyapti;
-novdalarda gullar chiqyapti.
Xatoning sabablari:

1. 
   bola so‘z ma'nosini yaxshi tushunmaydi;
   
2. 
   so‘z birikmasi tuzishni bilmaydi.
   

Bartaraf etish usullari:
a) tuzilgan birikma ustida suhbat;
b) birikma tuzish mashqlari o‘tkazish
v) so‘z ma'nolari bo‘yicha suhbat..