5- amaliy mashg‘ulot. 5-Mavzu: Qishloq xo‘jaligida mehnat resurslari va undan samarali foydalanish

5- AMALIY MASHG‘ULOT.
5-Mavzu: Qishloq xo‘jaligida mehnat resurslari va undan samarali foydalanish
Amaliy mashg‘ulotni boshlashda talabalarga mazkur mavzu bo‘yicha amaliy mashgulotlarning mavzusini moxiyati va maqsadi xamda bajariladigan topshiriqlarni bajarish tartibi tushuntiriladi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida qishloq xo‘jaligida mehnat resurslaridan unumli foydalanish samaradorlik ko‘rsatqichlariga ta’sir ko‘rsatadi. SHuning uchun, mehnat resurslaridan foydalanish va unumdorligini oshirish bugungi qishloq xo‘jaligining asosiy vazifalaridan biridir. Qishloq xo‘jaligida mehnat resurslaridan foydalanish iqtisodiy ko‘rsatqichlariga quyidagilar qiradi:
1.Ishchilar sonining o‘zgarishi:
_-⁺ IS _o‘r = ISH_o‘rt – IS ^b _o‘rt = qishi (1)
bunda: ISH_o‘rt – hisobot yilidagi o‘rtacha ishchilar soni, qishi
IS ^b _o‘rt –bazis yildagi o‘rtacha ishchilar soni, qishi
ISH_o‘rt = (ISH _y.b. + ISH_y.o.) / 2 = qishi (2)
IS^b_o‘rt = (IS^b _y.b. + IS^b_y.o.) / 2 = qishi (3)
bu yrda: ISH_y.b., ISH_y.o., IS^b_y.b., IS^b_y.o. – hisobot hamda bazis yillarining yil boshidagi va yil oxiridagi ishchilar soni, qishi

2. Bir ishchi hisobiga to‘g‘ri keladigan xizmat ko‘rsatadigan maydon:

M^1ishchi_e = M_e / IS _o‘rt = ga, m²/qishi (4)
bunda: M_e– eqin maydoni; ga, m²

3. 100 ga, m² xizmat ko‘rsatadigan maydonga to‘g‘ri keladigan ishchilar soni:

IS_{100ga, m}² = IS_o‘rt / M_x.k = qishi / ga, m² (5)

4. Mehnat unumdorligi:

a) 1 ishchi hisobiga olingan yalpi mahsulot:
MU_q = YAM / IS _o‘rt = so‘m / qishi (6)
b) 1 qishi – soat mehnat sarfi hisobiga olingan mahsulot qiymati:
MU_q = YAM / MS = so‘m / qishi - soat (7)
bu yrda: YAM- yalpi mahsuloti, so‘m
MS- mehnat sarfi, qishi –soat.
SHundan so‘ng talabalarni amaliy mashg‘ulot daftaridan mavzuga oid topshiriklarni belgilab bajrishlariga ruxsat byriladi