5-§. Grin formulasi Bu paragrafda biz ikki karrali va egri chiziqli integrallarni bog‘lovchi muhim formulani keltirib chiqaramiz.
tekislikda 1-tip yopiq D sohani qaraylik ( to‘g‘ri chiziqlar va uzluksiz chiziqlar bilan chegaralangan). Sohaning chegarasini L orqali belgilaylik (13-rasm).
13-rasm
Shu sohada funksiya uzluksiz va uzluksiz hosilaga ega. ikki karrali integralni hisoblaylik.
Shunday qilib, , yoki
(1).
Endi egri chiziqli integralni hisoblaylik:
, (2)
bu yerda va lar Ox o‘qqa perpendikulyar to‘g‘ri chiziqlar bo‘lgani uchun .
AB egri chiziq tenglamasi bo‘lgani uchun egri chiziq tenglamasi bo‘lgani uchun tenglik o‘rinli bo‘ladi.
Topilganlarni (2) ga qo‘ysak:
. (3)
(1) va (3) tengliklarga binoan quyidagi tenglikni hosil qilamiz:
. (4)
Endi D 2-tip soha ( to‘g‘ri chiziqlar chap va o‘ng tomonlardan mos ravishda uzluksiz chiziqlar bilan chegaralangan) bo‘lsin (14-rasm).
14-rasm
D sohada funksiya uzluksiz va u uzluksiz hususiy hosilaga ega.
Yuqoridagi mulohazalarni yuritib, quyidagi tenglikni isbotlash mumkin:
(5)
Agar soha ham 1-tip, ham 2-tip soha bo‘lsa, u holda (4) va (5) tengliklarni ikkalasi ham o‘rinli bo‘ladi.
(5) tenglikdan (4) tenglikni hadma-had ayirib, ushbu formulani hosil qilamiz:
(6)
Bu Grin formulasi deyiladi.
Eslatma. Agar D soha 1-tip soha ham, 2-tip soha ham bo‘lmasa, uni chiziqlar yordamida bir nechta 1-tip va 2-tip sohalarga keltirib (15-rasm) yuqoridagi formulalarni isbotlash mumkin.
15-rasm
6-§. Egri chiziqli integral yordamida tekis figuralar yuzalarini hisoblash Agar deb olsak, bo‘lib, 4-§ (4) formulaga binoan tenglikni hosil qilamiz. integral D sohaning yuzasini ifodalagan uchun
(1)
tenglikka ega bo‘lamiz.
Xuddi shu kabi 4-§ (5) formulaga binoan deb, ushbu formulani hosil qilamiz:
. (2)
(1) va (2) tengliklarni hadma-had qo‘shib, ushbu formulani hosil qilamiz: . (3)