5-§. Mo1ekulyar-kinetik nazariya va termodinamikaning fizik asoslari

5 .206. Quvvati 14,7 kVt bo’ldan bug’ mashina bir soat ishlaganda issiqlik berish qobiliyati 3,3·10⁷J/kg bo’lgan ko’mirdan 8,1 kg sarf qiladi. Qozonning harorati 200 ⁰C, sovutgichni harorati 58⁰C. Mashinaning haqiqiy f.i.k. η₂ topilsin va uni o’shanday haroratlar oralig’ida Karno sikli bo’yicha ishlovchi mashinaning f.i.k. η₂ bilan solishtirilsin.
5.207. Quvvati 20 o.k. ga teng bo’ldan bug’ mashinasi porshenining yuzi 200 sm², porshen yo’li esa l=45sm. Porshen o’z yo’lining uchdan bir qismiga surilganda BC izobarik jarayon hosil bo’ladi (9-rasm). V₀ hajm V₁ va V₂ hajmlarga nisbatan nazarga olinmasa ham bo’ladi. Qozondagi bug’ning bosimi 16atm, sovutgichdagi bug’ning bosimi esa 1atm. Agar adiabata ko’rsatkichi 0,5 ga teng bo’lsa, mashina 1min. davomida necha sikl bajaradi.
5 .208. To’rt taktli karbyuratorli va gazli ichki yonuv divigatellarining ish sikli 10-rasmga tasvirlangan: a) porshenning birinchi yurishida (1 taktda) silindrga yoqilg’i so’riladi (karbyuratorli divigatellarida yoqilg’i sifatida havo bilan benzin bug’ining karbyuratorda tayyotlandan yoqilg’i aralashmasi ishlatiladi. Gaz dvigatellarida gazogenerator qurilmadan gaz-havo aralashmasi keladi). Bunda p_o=const bo’lib, hajm V₂ dan V₁ gacha kattalashadi. (AB tarmoq so’rish); b) porshenning ikkinchi yurishida (2 taktda) aralashma adiabatik V₁ dan V₂ gacha siqiladi (BC tarmoq - siqish); bunda harorat T₀ dan T₁ gacha ko’tariladi hamda bosim p₀ dan p₁ gacha ortadi; v) bundan keyin siqilgan aralashmani elektr uchqini yondirib yuboradi (portlatadi), bunda hajm o’zgarmagan holda (CD tarmoq) bosim p₁ dan p₂ gacha ortadi, harorat esa T₂ gacha ko’tarladi, g) porshenning uchinchi yurishida (3 takt) yoqilg’i adiabatik V₂ dan V₁ hajmdahcha kengayadi (DE tarmoq - ishchi yurish), harorat esa T₃ gacha pasayadi; d) porshenning eng chekka vaziyatda (E.nuqta) chiqarish klapani ochiladi va o’zgarmas hajmda bosim p_o gacha pasayadi (EB tarmoq); e)porshenning to’rtinchi yurishi (IV-takt)-izobarik siqish (BA tarmoq-chiqarish)da ishlab bo’lgan gaz siqilib chqariladi. Agar siqish koeffitsiyenti =5 va adiabata ko’rsatkichi 1,33 ga teng bo’lsa, siklning f.i.k. topilsin.
5.209. Karbyuratorli ichki yonuv dvigatelining silindridagi gaz politropik V₂= V₁ hajmgacha siqiladi (siqish koeffitsiyenti 6 ga teng). Silindrdagi boshlang’ich bosim 9·10⁴ N/m² va boshlang’ich harorat 127^oC deb hisoblab, siqishdan keyingi silindirdagi bosim va harorat topilsin. Politrop ko’rsatkichi 1,33 ga teng.
5.210. Karbyuratorli ichki yonuv dvigatelining silindridagi gaz politropik siqilgandan keyingi harorati 427⁰C gacha ko’tarilgan. Gazning boshlang’ich harorati 140^oC, siqilish koeffitsiyenti 5,8. Politropik ko’rsatgichi nimaga teng.
5.211. Karbyuatorli ichki yonuv dvigatel silindrining diametiri 10sm, porshen yo’li 11 sm 1) gazning boshlangich bosimi 1 atm, boshlang’ich harorati 127^oC va siqishdan keyingi bosimi 10 atm bo’lganligi ma’lum bo’lsa, siqilish kamerasi qanday hajmga ega? 2) Siqishdan keyin kameraning harorati qanday? 3) Siqishda bajarilgan ish topilsin. Politrop ko’rsatkichi 1,3 ga teng.
5.212. Karbyuratorli ichki yonuv dvigatelning politrop ko’rsatgichi 1,33 ga, siqilish darajasi 1) =4, 2) =6, 3) =8 ga teng bo’lsa, uning f. i. k. topilsin.