5-6 Haziran 2010 Zeytinburnu İstanbul 2011 BİTKİlerle tedavi sempozyumu düzenleme Kurulu
Yüklə 2,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Doğal İlaç Hammadde Kaynakları
Doğal kaynaklı ilaç hammaddeleri denilince genellikle önce bitkisel ilaç hammadde- leri akla gelir. Oysa ilaçların hammadde kaynakları sadece bitkiler ile sınırlı değildir. Bitkilerin dışında hayvansal kaynaklar, marin organizmalar, mikroorganizmalar ve biyoteknolojik ürünler de çok önemli hammadde kaynağıdırlar. Bitkiler: Doğal ilaç hammadde kaynaklarının çok önemli kısmı bitkilerdir. Bitkiler- den elde edilen, iyi bilinen ve klinik olarak yaygın kullanılan doğal bileşikler oldukça fazladır. Bunlar arasında morfin, digoksin, papaverin, kafein, atropin, kinidin, ergo- tamin ve başka çok sayıda etken madde vardır. Ayrıca doğrudan bitkilerden hazırla- nan bitkisel ekstreler de tedavide önemli yer tutmaktadır. Mikroorganizmalar: 1940’lı yıllarda penisilinin keşfine kadar doğal kaynaklı ilaçla- rın büyük çoğunluğu kara bitkilerinden elde ediliyordu. Ancak penisilinin keşfi ve enfeksiyonları tedavideki başarısı yeni ilaç molekülleri eldesinde bilim adamlarına başka bir kapı açmış oldu. İlaç elde edilmesinde mikroorganizmalar çok sayıda avan- taj sunar. Bunların başında mikroorganizmaların kültür kolaylığı, genetik manüplas- yon imkanı ve mikroorganizmaların taşıdıkları madde çeşitliliği gelir. Penisilinler, se- falosporinler, aminoglikozitler, makrolitler, poliketitler ve bunların türevleri en bili- nen antibiyotiklerdir. Mikroorganizmalardan elde edilen metaboitlerin son dönem uygulamalarında, immunsupresif ajanlar siklosporin, rapamisin, kolesterol düşürücü ajanlar ovastatin, mevastatin, antihelmentik ivermektin, antikanser pentostatin, pep- lomisin ve epirubisin gibi önemli maddelerle karşılaşılmaktadır. Marin Organizmalar: Bilim adamları son 30 yılda ilaç etken madde arayışlarında ma- rin organizmaların sekonder metabolitlerine yoğunluk vermişlerdir. Marin organiz- 47 Bitkilerle Tedavi Sempozyumu malardan ilaç geliştirme çalışmaları biyokimya, biyoloji, ekoloji gibi pek çok bilim dalının katıldığı multidisipliner bir çalışma olup, son yıllarda %70’i denizlerle kap- lı dünyada denizlerin biyoçeşitliliği, yapısal olarak çok farklı madde grupları taşıya- bilmeleri, geniş biyolojik aktivite spektrumları marin sekonder metabolitlerin öne- mini artırmıştır. Marin organizmalardan elde edilen ilaç etken maddelerine geçme- den önce uzun yıllar farmasötik endüstride balık yağı, agar, karragen, aljinik asit gibi önemli deniz ürünlerinin yaygın kullanıldığını belirtmek gerekir. Hayvansal Kaynaklar: İnsan fizyolojisinin ve patolojisinin izlendiği çalışmalarda pek çok biyolojik molekül ve fonksiyonları keşfedilmiştir. Bu tip ürünlerin vücutta çok kuvvetli biyolojik etkileri olması nedeniyle, eksiklikleri veya fazlalıkları ciddi pato- lojik problemlere sebep olmaktadır. Adrenalin, insülin, östrojen, hidrokortizon gibi hormonlar ve prostaglandinler fizyolojik etkileri ile ilgili pek çok hastalığın tedavi- sinde kullanılır. Bu tip insan kaynaklı biyokimyasallar ve bunların analoglarının ya- nında, çeşitli hayvanlardan elde edilen etkili bileşikler atlanmamalıdır. Bunların ba- şında Ekvator zehirli kurbağasından ( Epipedobates tricolor ) elde edilen epibatidin gelir. Bu madde morfinden 300 kez daha etkili olup, yapı-aktivitesine ilişkin çalışma- lar hızla devam etmektedir. Brezilya engereğinin ( Bothrops jararaca ) venomundan elde edilen Teprotit isimli kuvvetli ACE inhibitörü başka bir örnekdir. Bu bileşik yı- lanın zehrinin ısırıktan kısa süre sonra ani ve güçlü tansiyon düşüklüğüne sebep ol- ması sonucunda tespit edilmiştir. Biyoteknolojik Ürünler ve Biyolojikler: Son yıllarda bilimin neredeyse her alanında kullanılan biyoteknolojik yöntemlere, ilaç geliştirmede biyolojik aktivitenin molekü- ler düzeyde tespitinde ve ilaç üretiminde sık başvurulmaktadır. Bilindiği gibi ilaç ge- liştirmede tek bir aktif moleküle ulaşıldıktan sonra o maddenin endüstriyel boyut- ta üretimi gereklidir. Doğal kaynaktan elde edilen miktar her zaman yeterli düzeyde olmayabilir. Bu durumda maddenin yüksek miktarlarda üretilebilmesi için alternatif yöntemler aranır. Bunların başında genetik modifikasyonlarla bitkide ya da kaynak- ta maddenin miktarının artırılması gelir. Bir diğer yöntem de, molekülün üretimini sağlayan genin Yüklə 2,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|