Gen mutasyonları (Mendel varyasyonları) Populasyonları oluşturan bireyler taşıdıkları özellikler itibariyle birbirlerinden kü-
çük de olsa bazı farklılıklar gösterirler. Diğer taraftan tür içinde bazı gen mutasyon-
ları meydana gelir. Ancak bu mutasyonlar ve farklılıklar tür içi eşleşmeler nedeniy-
le yok olur veya frekansları düşer. Bunların devamı ancak kültüre alınarak korunma-
sıyla mümkün olabilir.
•
Kromozom mutasyonları Kromozomların yapılarında meydana gelen büyük genetik materyal değişimleri,
kromozom yapısındaki değişimler parça kaybı ve parça çoğalması, ters dönme ve yer
değiştirme şeklinde olur. Kromozom sayısındaki değişimler ise azalma veya artma
şeklinde olabilir. Her ne şekilde olursa olsun kromozomdaki bu değişimler genetik
yapı dengesinin bozulmasına neden olur.
Kalıtsal Değişimin Oluşum Biçimleri Bitkilerde kalıtsal materyal mutasyon, poliploidi ve melezleme olayları sonucu deği-
şim gösterir. Tabiatta bu olaylar tesadüfi veya çevre faktörleri tarafından yönetilir. Is-
lah çalışmalarında ise kontrollü ve bilinçli şekilde kalıtsal materyalin değişimi ve ak-
tarımı sağlanmaya çalışılır.
Populasyonu oluşturan bireyler çok sayıda ve birbirlerinden farklı kalıtsal materyal
taşırlar. Örneğin bireyler boy, yaprak rengi, çiçek rengi, hastalıklara ve kuraklığa da-
yanıklılık gibi çeşitli özellikler bakımından birbirinden ayrılır. Kromozomlar üzerin-
de lokalize olan genler, bitkinin sahip olduğu karakterleri çevre koşullarıyla birlik-
te kontrol eder. Bazı karakterler diğerlerine göre baskındır, bunların döllere dağılı-
şı rastgele olup genlerin kombinasyonlarıyla kontrol altında tutulur. Baskınlık mut-
lak olmayıp bazı genler için eksik baskınlıktan söz edilir. Kırmızı çiçekli aslanağzı ile
beyaz renkli olanın çaprazlandığını varsayarsak, F1 kuşağı, eksik baskınlık nedeniy-
le tamamen pembe renkli olur.
