5-6 Haziran 2010 Zeytinburnu İstanbul 2011 BİTKİlerle tedavi sempozyumu düzenleme Kurulu

Tanımlar
Bitkisel İlaçlar
(Phytopharmacotherapeutics, Phytomedicines, Herbal Medici-
nes): Formülasyonda aktif bileşik olarak standardize edilmiş bitkisel drog veya drog 
preparatının yer aldığı ilaçlardır.
Bitkisel Droglar
(Herbal Drugs, Herbal Substances): Bütün, parçalanmış veya 
kesilmiş bitkiler, bitki kısımları, algler, mantarlar veya likenlerin işlenmemiş şekli-
dir. Genellikle kurudurlar. Bitkisel droglar bitkisel kökenli ilaç hammaddeleridir. 
“Drog” kelimesinin kökeni Farsça “droa” olup ilaç hammaddesi demektir. “Drug” ise 
İngilizce’de ilaç anlamına gelir. Droglar bitkisel veya hayvansal kökenli olabilir. Ör-
neğin, belladon yaprağı bitkisel drog, başka deyişle bitkisel ilaç hammaddesidir, bel-
ladon yaprağında bulunan atropin, hiyosiyamin ise droğun biyolojik aktivitesinden 
sorumlu bileşiklerdir.
Bitkisel droglar standardize edildikten sonra bitkisel ilaç hazırlamada kullanılır. Bit-
kisel drogların standardizasyonunda kullanılan spesifikasyonlar her biri için ayrı ha-
zırlanan farmakope monograflarında verilmiştir.
Geleneksel Droglar
(Traditional Drugs): Bitkisel ilaçların etkinliği ve güvenilirliği 
bitkisel drog veya drog preparatlarının elde edildiği tıbbi bitkilerin uzun yıllardır sü-
regelen geleneksel kullanımına bağlıdır. Bu kapsama giren tıbbi bitkilerden hazırla-
nan bitkisel droglar geleneksel drog olarak bilinir.
Bitkisel Drog Preparatları
(Herbal Drug Preparations, Herbal Preparations): Bit-
kisel droglardan toz etme, ekstraksiyon, distilasyon, sıkma, fraksiyonlama, yoğun-
laştırma veya fermantasyon gibi bir işlemle elde edilen bitkisel ilaç hammaddelerdir. 
Bu hammaddeler toz edilmiş droglar, ekstreler, tentürler, uçucu yağlar, sabit yağlar 
ve usareler olarak bilinir.
• 
Toz Edilmiş Bitkisel Droglar: Bitkisel drogların toz edilmesiyle hazırlanırlar ve 
farmakopelerdeki “Genel Bitkisel Drog” monografına göre spesifikasyonları be-
lirlenir.
• 
Ekstreler: Spesifikasyonları farmakope monograflarına uygun bitkisel droglar-
dan çözücüler kullanılarak yapılan tüketmeler sonucu hazırlanan etken bileşik 
veya bileşikleri ya da markör bileşikleri çözünmüş halde bulunduran sıvı, yarı 
katı, yumuşak veya kuru ekstrelerdir. Ekstreler standart, ayarlı ve diğer ekstre-

---

155
Bitkilerle Tedavi Sempozyumu
ler olarak sınıflandırılır ve farmakopelerde ekstrelerin monografına göre spesi-
fikasyonları belirlenir.
 
Standart ekstreler (Standardized extracts): Tedavi edici aktiviteye sahip bi-
leşik veya bileşik gruplarının kabul edilebilir limitlerde ayarlanmasıyla hazırla-
nan ekstrelerdir. Örneğin, Standardize sinameki ekstresi: Sennozit B üzerinden 
hesaplanmış 12.5 mg hidroksiantrasen glikozitlerini içeren 50-65 mg ekstre.
 
Ayarlı ekstreler (Quantified extracts): Tanımlanmış bir markör bileşiğin be-
lirli limitlerde ayarlanmasıyla hazırlanan ekstrelerdir. Örneğin, Ayarlı ginkgo bi-
loba ekstresi: Flavon glikozitleri üzerinden hesaplanmış 13.2-16.2 mg flavono-
it, 1.68-2.04 mg ginkgolit A, B,C ve 1.56-1.92 mg bilobalit içeren 60 mg ekstre.
 
Diğer ekstreler (Other extracts): En az bulunması gereken bileşik grubu-
nun limit değerinin saptanmasıyla hazırlanan ekstrelerdir. Ekstre üretim meto-
du ve üretim metodunun spesifikasyonlarıyla belirlenir. Örn. 125 mg %60 eta-
nollü valeriana kuru ekstresi.
 
Rafine ekstreler: Tedavi edici bileşiklerin miktarını arttırmak ve/veya isten-
meyen maddelerin içeriğini azaltmak veya uzaklaştırmak için yapılan işlemler-
le elde edilen ekstrelerdir.