5-amaliy ish Pedagogika va psixologiya Guruh: 412-20 guruh Bajardi: Safarov Shohjahon Tekshirdi: Zaripova Dilnoza Anvarovna Temperament va uning turlari

Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti

5-amaliy ish

Pedagogika va psixologiya

Guruh: 412-20 guruh
Bajardi: Safarov Shohjahon
Tekshirdi: Zaripova Dilnoza Anvarovna


1.Temperament va uning turlari.
Temperament, bir kishi yoki hayvonning tabiiy xususiyatlari va boshqa narsalarga qarshi ko'rsatgan reaksiyalari to'plamidan tashkil topgan jismoniy va ro'hatlik holatdir. Bu holat tarkibiga kishi yoki hayvonning o'zi bilan kelishadi.
Temperament turli xil turdagi bo'lib, ular jismoniy va psixologik xususiyatlarga ega. Boshqa so'zlar bilan, bu tabiiy xususiyatlarni ifodalash uchun ko'p usullar mavjud. Ularning ilmiy tarjimasi esa "jismniy va psixologik xususiyatlar to'plami" deb tariflanadi.
Kuchli temperamental insonlarda kuchli ajoyiblik, jalb etuvchi sohibkorlik, o'ta hissiyotlar, birgalikni qadrlash, faol tajriba talab qiluvchi o'ziga maqul harakatlar, biror maqsad uchun yuqori darajada intilish va ko'maklashishga borishi kabi xarakteristika bor.
Odatda umidsizlikda va depresiv holatda bo'lgan insonlarda esa juda kamroq hissiyotlarni tanlab olish mumkin. Ular odatda sirli bo'ladi. Ularning qiziqishi kamroqdir va ularga zavqd beruvchi narsalar ham kamroqdir.
Biroq bundan tashqari, qo'shma sifatdagi insonlarda esa bir xil umidsizlik hissiyoti bo'ladi, ammo ular kuchli temperamental insonlar kabi faol harakatlar talab qilmaydi. Ularning hissiyotlari odatda kamroq va boshqa narsalarga huquq berishga bor.
Shunday qilib, temperamental turli xil bo'lsa-da, ularning har biri kishi yoki hayvonning tabiiy xususiyatlari va reaksiyalari to'plamidan tashkil topgan holatdir. Ularning bilish va tahlilini o'rganish psixologiya fanining muhim yo'nalishidir.


2.Rahbarning muhim shaxsiy - kasbiy sifatlarini o‘rganish metodlari
1. Intervyu va suhbatlar: Rahbarning muhim shaxsiy- kasbiy sifatlarini o‘rganish uchun intervyu va suhbatlar o‘ziga xos metodlardir. Bu usulda rahbar bilan suhbatlashiladi, ularning fikrlari va tajribalari to‘plab olinadi.
2. Testlar: Testlar rahbarning muhim shaxsiy-kasbiy sifatlarini aniqlash uchun yirik ahamiyatga ega bo‘lgan metoddir. Bu test qismlari rahbarlik, komanda ishlash, motivatsiya, tadbirlilik kabi mavzulardan iborat bo‘ladi.

3. Observatsiya: Rahbarning faoliyatini ko‘rib chiqish yordamida observatsiya metodidan foydalaniladi. Bunda rahbarning harakatlari, reaksiyalari va boshqa amallari kuzatiladi.

4. Referensialar va tavsiyalarni ko‘rish: Rahbarning ish faoliyatida ko‘plab insonlar bilan aloqasi borligi sabablarga yetakchi hisoblanishi mumkin. Ushbu sabablarga asoslanib ushbu insonlarning referensiyalaridan foydalanib rahbarning kasbiy-sifatli xususiyatlari aniqlanishi mumkin.
5. Muhokama: Rahbarlikda muhokama – bu odatda kelishuvga asoslangan usuldir. Bu usulda rahbarning fikrini oshirish, tushunchalarini ifodalash yordamida muhim sifatlar aniqlanishi mumkin.
6. O‘z baholash: Rahbarlar o‘zlarining kasbiy-sifatli xususiyatlarini ko‘rish uchun o‘z baholashlariga qarab muloqot va suhbatlarni olib borishadi. Bu usulda rahbarning o‘zi o‘zining qobiliyati, ishonchlari va boshqa sifatlari haqida ma’lumotga ega bo‘lishi mumkin.

3.Oratorlik madaniyati konikmalarini shakllantirish
Oratorlik madaniyati, bir kishi yoki grupning iltimos va talablarga javob berish uchun mukofotli va samimiy muvofiqligini oshirishni maqsad qilgan, ta'limning asosiy qismini tashkil etadi. Oratorlik, har qanday tilda gapirishni o'rganishni va muntazam ravishda o'zini mustahkamlashni talab qiladi.
Oratorlik madaniyati konikmalari, shu jumladan, qulay va samarali munozaralar yuritish, mavjud malumotlarni ta'minlash va ularni moslashtirish, jamiyatning muhim masalalarini tushunish va ularga javob berishga erkinlik bermoqdir. Konikmalar davomida oratorlar o'zlarining fikrlariga e'tibor berishga majbur bo'ladi va ularning fikrlari to'g'risida suhbatlashuvchi bilan tartibga solishtirilishi talab etiladi.
Oratorlik madaniyati konikmalari shakllantirish uchun quyidagi maslahatlar amalga oshirilishi mumkin:
1. Mavjud malumotlardan foydalanishingiz kerak. Konikmalar dahasida foydalaniladigan malumotlar to'g'risida yaxshi tushuncha saqlang.

2. O'yinlarda ishtirok eting. O'yinlar oratorlik madaniyati konikmalari uchun ideal muhiti yaratishga yordam beradi. Bu, gaplarni qulay va samarali ko'rsatish va o'zining fikrlarini savollar orqali ifodalash imkoniyatini beradi

3. O'z fikrlaringizni to'g'ri ifodalang. Konikmalar davomida, o'z fikrlaringizni to'g'ri ifoda qilishga majbur bo'ladi. Buning uchun, oqituvchilar va boshqa mahalliy jamoatchilar bilan suhbatlashishni talab etadigan odatlar yaratishingiz kerak.
4. Ko'ngillilik bilan gapiring. Oratorlik madaniyati konikmalari, ko'ngillilik bilan gapirishning ahamiyatini tushuntiradi. Ko'ngillilik bilan gapirib, mavjud fikrlarni talqin qilishingiz mumkin.
5. Suhbatlashuvchilar bilan ta'minlash. Konikmalar davomida suhbatlashuvchilar bilan ta'minlashtirilishi kerakdir, bu yordamida muhim masalalar haqida fikr almashish va ularga javob berish mumkin bo'ladi
6. Mavjud ko'rsatkichlardan foydalaning. Oratorlik madaniyati konikmalari uchun maqsadga muvofiq ko'rsatkichlar ishlatish juda muhimdir, bu yordamida oratorlar o'zlarining gaplari va fikrlari haqida ko'proq ma'lumotni berishadi.
7. Suhbatlarni takrorlang. Oratorlik madaniyati konikmalari davomida, suhbatlarni takrorlash orqali o'z fikrlaringizning to'g'ri ifodalashini ta'minlash mumkin.
Oratorlik madaniyati konikmalarini shakllantirish uchun yuqorida keltirilgan maslahatlar bilan amalga oshirilishi kerak. Bu, oratorlar uchun samarali va mukofotli bir muhit yaratishga yordam beradi.