5-maruza. Jadval redaktorlardan iqtisodiy masalalarni yechish jarayonida foydalanish

Formulalar kiritish 
Formulalar - bu mavjud qiymatlar asosida yangi qiymatlarni xisoblovchi tenglamadir. 
Formulalar yordamida elektron jadvadlar ko’pgina foydali ishlarni amalga oshirish mumkin. 
Elektron jadvallar formulalarsiz oddiy matn muharririga aylanib koladi. Formulalarsiz elektron 
jadvallarni tasavvur qilish kiyin. 
Jadvalga formulani ko’yish uchun uni kerakli yacheykaga kiritish kerak. Formulalarni ham 
boshqa ma’lumotlar singari uzgartirish, saralash, ulardan nusxa ko’chirish va o’chirish mumkin. 

---

Formuladagi arifmetik amallar sonli qiymatlarni hisoblashda, maxsus funktsiyalar matnlarni kayta 
ishlashda hamda yacheykadagi boshqa formulalar yacheykada qiymatlarni hisoblashda ishlatiladi.. 
Formula quyidagi elementlardan ixtiyoriysini o’z ichiga olishi mumkin: 
- Operatorlar. Bittadan oshik operatordan tuzilgan formulani tuzishda Excel bu 
operatorlarni taxlil qiladi. Bunda standart matematik koidalarga asoslanadi. (Arifmetik amallarni 
bajarish tartibi saklanib koladi) 
Excelda formulalarni hisoblash va bajarish quyidagi tartib asosida amalga oshiriladi. 
Birinchi bo’lib, kavs ichidagi ifodalar karab chiqiladi Undan keyin amallar bajarish tartibi 
saklangan xolda operatorlar bajariladi. 
Agar formulalarda bir xil tartibli bir necha operatorlar bo’lsa, ular ketma- ket chapdan 
o’ngga karab bajariladi. 
Quyidagi jadvalda formulalarda ko’llaniladigan operatorlar bajarilishi tartibi bilan 
kursatilgan. 
Belgilar 
Operatorlar 
Bajarilish tartibi
Darajaga kutarish
1 
* 
Kupaytirish
2 
/ 
Bo’lish
2 
+ 
Kushish
3
- 
Ayirish
3 
& 
Konkatenatsiya
4 
= 
Tenglik
5 
> 
Dan katta
5 
< 
Dan kichiq
5 
- Diapozon va yacheykalarga yuborish - kerakli ma’lumotlarni saklovchi diapozon va 
yacheykalar nomi yoki manzili ko’rsatiladi: Masalan D10 yeki AEE8 
- Sonlar 
- Ishchi jadval funktsiyalari. Masalan. SUM 
Agar formula yacheykaga kiritilsa, unda yacheykada kiritilgan formula asosidagi xisob 
kitob natijasi kurinadi. Lekin formulaning o’zi tegishli yacheyka faollashtirilsa formulalar qatorida 
paydo bo’ladi. Formulalar har doim «=» belgisi bilan boshlanadi. Ushbu belgi yerdamida Excel 
matn va formulalarni farqlaydi. 
Yacheykaga formulalarni kiritishning ikkita usuli mavjud. 
1.Formulani klaviatura orkali kiritish. «=« belgisini ko’yib, keyin formulalar kiritiladi. 
Kiritish paytida belgilar formulalar qatorida, hamda faollashgan yacheykada paydo bo’ladi. 
Formulalarni kiritishda odatdagi tahrirlash tutmalaridan foydalanish mumkin. 
2.Yacheykalar manzilini ko’rsatish yo’li bilan formulalar kiritish. Bu usulda ham formulalar 
klaviaturadan kiritish orkali, lekin kamrok foydalangan xolda amalga oshiriladi, Ushbu usulda 
yacheykalar manzilini kiritish o’rniga, ular ko’rsatiladi xolos. Masalan. A3 yacheykaga =A1+A2 
formulasini kiritish uchun quyidagini bajarish kerak
• jadval kursori A3 yacheykaga o’tkaziladi. 
• «=» belgisi kiritiladi. Formulalar qatori yonida «kiritish» (Vvod) yozuvi paydo bo’ladi; 
• Sichqoncha ko’rsatkichi A1 yacheykaga olib boriladi va chap tutmachasi bosiladi. Natijada 
yacheyka ajratib ko’rsatiladi, ya’ni uning atrofida harakatlanuvchi ramka (Rom) paydo bo’ladi. 
AZ yacheykasi formulalar qatorida — A1 yacheyka manzili kurinadi. Xolat qatorida esa, 
«Ukajite» (Kursating) yozuvi paydo bo’ladi; 
• «+» belgisi kiritiladi. Natijada harakatlanuvchi rom yo’kolib yana «Vvod» (Kiritish) so’zi 
chiqadi; 
• Sichqoncha ko’rsatkichini A2 yacheykaga o’tkaziladi va tugmachasi bosiladi. Formulaga 
A2 yacheyka ko’shiladi; 

---

• Enter tugmasini bosish bilan formulani kiritish yakunlanadi. 
Yacheyka manzilini ko’rsatish usuli klaviatura yordamida kiritish usulidan oson va tez 
bajariladi. Formulalarni boshqa ishchi jadvallar yacheykalariga ham yuborish mumkin, boshqacha 
aytganda, formulalar bir necha joyda takrorlanishi mumkin. Xattoki, boshqa ishchi kitobdagi 
ishchi jadvallarda ham. Buning uchun YExcelda maxsus yozuv ishlatiladi.