5-ma’ruza. Ma`lumotлар modeli. Relyatsion ma`lumotlar modeli va relyatsion algebra. Ma`lumotlarning modeli

Talaba (shaxsiy nomer, FIO, to`g`ilgan sana, kurs mutaxasislik)
Relyatsion MB munosabatlarni o`zaro bog`langan to`plamidir. Har bir munosabat kompyuterda fayl ko`rinishida tasvirlanadi.

Fayl	Jadval	Munosabat	Mohiyat
YOzuv	Satr	Kortej	Mohiyat nushasi
Maydon	Ustun	Atribut	Atribut

Munosabatlar jadval ko`rinishida berilganda quyidagi xossalarga ega bo`ladi:

1. 
   Jadvalni har bir elementi ma`lumot elementi hisoblanadi va takrorlanuvchi guruhlar bo`lmaydi;
   
2. 
   Barcha ustunlar jadvalda bir jinslidir;
   
3. 
   Har bir ustunda nom tayinlangan;
   
4. 
   Jadvalda bir xil satr ikki marta uchramaydi;
   
5. 
   Bunday jadvallarda satr va ustunlar ixtiyoriy tartibda qaraladi va ixtiyoriy ketma – ketlikda ishlatilishi mumkin.
   

Bunday xususiyatli jadvallar munosabat deb kelishilgan (otnosheniya - relation). Munosabat asosida kurilgan MB relyatsion MB deyiladi. Misol uchun jadvalni sxematik kiskartirilgan kurinishi (sxemasi) Xizmatchi (xiz.nom F.I,Sh, unvoni, tugilgan yili, bulim, mut.kodi. mansab, maosh); Bunday yozuv ma`lumot baza sxemasi deyiladi Shunday kilib, relyatsion MB ma`lumot elementlar tuplami asosida kuriladi. Munosabat yoki jadvalni kortejlar tuplami deb karash mumkin. Agar jadvalda n ta ustun bulsa, u n tartibli kortejdan iborat deyiladi va munosabat ham n-darajali deyiladi. Xar bir atribut kiymatlari tuplami domen deyiladi.