5 Ámeliy shınıǵıw Tema : Aqaba suwlardı biologiyalıq usıl menen tazalaw úskeneleriniń texnologiyalıq kórsetkishlerin esaplaw (4 saat ) Jumıstıń maqseti

Biologiyalıq tazalaw usılı 2 qıylı boladı.

1. 
   Tábiy. 2. Jasalma.
   

Tábiy usılda tazalaw ushın aqaba suwı bir neshe tańlap alınǵan atızlarǵa jiberiledi hám topıraqqa shimilib, tazalanıp jer astına ótedi. Yaǵnıy, tańlap alınǵan maydan tazalanbaǵan aqaba suwı menen suwǵarıladı. Qalıńlıǵı 90 sm ga teń bolǵan topıraq qatlamı aqaba suwın jetkilikli dárejede tazalaw qábiletine iye. Aqaba suwni jasalma usılda tazalawda biofiltrlardan qo'llniladi. Biofiltr retinde keramzitten, toshqollardan, plastmassalardan tayarlanǵan gewek filtrlerden, qumnan hám basqa materiallardan keń qollanıladı. Biofiltrlar aqaba suwni mikroorganizmlar járdeminde organikalıq elementlardan tazalaydı. Mikroorganizmlar patas shıǵındılardı óz iskerliginde kóbeyiw hám rawajlanıw ushın sarplaydı. Olar filtr maydanında juqa shókpe qatlam payda etedi. Turmıs iskerligi tawsılǵan mikroorganizmlr filtrden juwılıp, tazalanıp turıladı.
417. Aerotenk hám biohavza dep nege aytıladı?
418. Aqaba suwı biohavzada qansha saqlanıwı múmkin?
Suwdaǵı mikroorganizmlar qaysı temperaturalarda jaqsı islewi múmkin? Aerotenk arnawlı apparat bolıp, ol jaǵdayda aqaba suw jıldam tiri shókpe hám mikroorganizmlar menen aralasıp, aste háreketlenedi hám suwdı organikalıq qospalardan tazalaydı. Jıldam shókpe túrli mikroorganizmlardan ibarat bolıp, suwdaǵı barlıq organikalıq elementlardı buzıw, bóleklew hám tutınıw etip, zıyansizlentiriw 307 ózgeshelikine iye. Eger aerotenkga suw arqalı kúshli kislotalar, sıltı eritpesi hám basqa uwlı zatlı elementlar aralasıp qalsa, harkatchan shókpe nobud boladı, patas suw bolsa tazalanmay yoqimsiz iyis penenshıǵaradı. Jasalma túrde tayarlanǵan, tereńligi 1 m den kem bolmaǵan hám aqaba suwni mikroorganizmlar hám de ósimlikler járdeminde qosımsha tazalaytuǵın qurılısqa, biohavzalar dep ataladı. Shiqindi aqaba suwning quramına qaray, biohavzalar ǵárezsiz yamasa mexanik, ximiyalıq tazalaw imaratları menen birge paydalanıladı. Hár bir háwizde aqaba suwı 2 sutka turıwı kerek, keyin háwiz tazalanıwı kerek. Bunday biohavzalarda ósimlikler hám mikroorganizmlar 100 S penenden joqarı bolǵan temperaturalarda jaqsı isleydi. Biobasseyinlerde balıq da o'stiriladi.
Aqaba suwni ıssılıq tásirinde tazalaw usılına qaysı usıllar kiredi?
Aqaba suwni ıssılıq tásirinde tazalaw usılına tómendegi usıllar kiredi: aqaba suwni koncentrlaw, bug'lantirish, muzlatıw, keptiriw, suyıq fazada oksidlew, puw fazada katalitik oksidlew, jalında jaǵıw usılları.
Aqaba suwni tazalaw usılların neshe gruppalarǵa bolıw múmkin?
Aqaba suwni tazalawda rekuperatsion hám destruktiv tazalaw usıllardıń áhmiyeti nede?
Aqaba suwni tazalaw usılları 2 gruppaǵa bólinedi.
1. Rekuperatsion tazalaw usılları. 2. Destruktiv tazalaw usılları.
Rekuperatsion tazalaw usılları járdeminde aqaba suwi quramınan qımbat bahalı sheki onimler ajıratıp alınadı hám olar texnologiyalıq processlerge qaytarıladı yamasa olarǵa qayta qayta ishlov berilip, kerekli ónimler alınadı. Destruktiv tazalaw usılları járdeminde pataslantıratuǵın zatlar oksidlew yamasa qayta tiklew jolı menen bóleklentiriledi. Bóleklentirilgan ónimler bolsa gaz yamasa shókpe formasında suw quramınan shetleshtiriledi. Aqaba suwni tazalaw usılın tańlap alıw ushın qaysı shártler inabatqa alınadı? Aqaba suwni tazalaw usılın tańlap alıw ushın tómendegi shártler inabatqa alınadı.
1. Tazalanǵan suwdiń sapasına qoyılatuǵın sanitar hám texnologiyalıq talaplar. Tazalanǵan suwdiń sapası texnologiyalıq suwdiń sapasına sáykes keliwi kerek.
2. Aqaba suwning muǵdarı.
3.Kárxanada zıyansizlentiriw procesiniń kerekli dárejede energetikalıq hám materiallar resursı menen támiyinlengenligi (mısalı, puw, ıssılıq, qısılǵan hawa, elektr energiyası, reagentlar hám sorbentlarning bar ekenligi).
4. Zıyansizlentiriw processleriniń natiyjeliligi.
Qaysı jaǵdayda aqaba suvidagi kishi bóleksheler shókpege tushmay qalıwı múmkin? Aglomeratsiya yamasa irileniw dep nege aytıladı?
Koagulyatsiya dep nege aytıladı?
Koagulyant retinde qaysı elementlardan paydalanıw múmkin?
Eger aqaba suviga koagulyant retinde alyuminiy sulfati qosılǵan bolsa, onıń qaldıg'i 1 litr suwda neshe mg den aspawı kerek?
Eger aqaba suviga koagulyant retinde temirden qosılǵan bolsa, onıń qaldıg'i 1 litr suwda neshe mg den aspawı kerek?
Eger aqaba suviga sintetik flokulyant retinde poliakrilamiddan qosılǵan bolsa, onıń qaldıg'i 1 litr suwda neshe mg den aspawı kerek?
Qısıqlıǵı aqaba suwdiń qısıqlıǵınan kishi yamasa oǵan teń bolǵan bólekshelerdi qanday etip suw quramınan ajıratıp alıw múmkin?
Alyuminiy sulfatining gidrolizlanishi ushın suwdiń vodorod kórsetkishi qansha bolıwı kerek?
Flokulyantlar dep nege aytıladı hám olar neshe qıylı bolıwı múmkin? Ólshemi 10 -6 m den kishi bolǵan bólekshelerdiń qısıqlıǵı suwdiń qısıqlıǵına teń yamasa odan kishi bolǵanda, salmaqlıq kúshi tásirinde shókpege tushmaydi, sol sebepli olardı aldın irilashtirib, keyin shókpege túsiriw jolı menen suwdan ajıratıp alıw múmkin. Mayda dispers penenbólekshelerdiń óz-ara toplanıp aglomerat (ılaydan jasalıp qurǵatılǵan qurılıs materialısha yamasa pag'a) lar payda etiw procesine, aglomeratsiya yamasa irileniw dep ataladı. Mayda dispers penenbólekshelerdiń óz-ara toplanıp aglomerat (ılaydan jasalıp qurǵatılǵan qurılıs materialısha yamasa pag'a) lar payda etiw esabına irilesip shókpege túsiw procesine, koagulyatsiya dep ataladı. Bul processni ámelge asırıw ushın arnawlı reagentlar - koagulyantlardan qo'laniladi. Koagulyant retinde alyuminiy hám temir duzlarınan qollanıladı. Bul duzlar suwda gidrolizlanishi nátiyjesinde erimeytuǵın gidrooksidlar payda etedi. Kolloid bóleksheler gidroksidlar menen birge aglomeratlar payda etip shókpege túsedi. FeCl3 + 3 H2 O = Fe (OH) 3 + 3 HCl Al2 (SO4) 3 + 6 H2 O = Al (OH) 3 + 3 H2 SO4 Suw quramına ximiyalıq reagent-koagulyant qosılıwı nátiyjesinde suwdaǵı muallaq elementlar hám koagulyant bóleksheleri óz-ara baylanisıp, olar qarama -qarsı elektr zaryadlar menen zaryadlanıp neytrallasadı hám kolloid eritpe payda bolıp, pag'alar payda etedi 310 hám cho'kadi. Koagulyant retinde vodoprovod sistemasında alyuminiy sulfati (Al2 (SO4) 3∙8 H2 O) den keń qollanıladı. Koagulyant quramında 13, 5 % boksitlar (aq ılay, kaolin) ni sulfat kislota menen oksidi, 40, 3 % alyuminiy sulfati Al2 (SO4) 3 hám 78, 25 % Al2 (SO4) 3∙8 H2 O bar. 1 litr aqaba suviga qosılatuǵın koagulyantning muǵdarı hár qanday suwǵa birdey emes, sebebi ol suw quramındaǵı muallaq bólekshelerdiń muǵdarı (kontsentratsiyası ) ga hám jıldıń mawsimlerine qaray, ózgerip turadı. Tómendegi 9. 3 -kestede 1 litr suwda muallaq elementlardıń muǵdarına qaray, qosılatuǵın koagulyantning muǵdarı keltirilgen (SNiP 11-31-74).