5– topshiriq optik tolada dispersiya. Dispersiyaning tolali optic aloqa tizimlarini uzatish sifatiga ta’siri. Dispersiyani kamaytirish usullari

n	Optik tolaning turi	N1	n2	d, mkm	, nm	l, km
Qiymatlari aniqlanadigan parametrlar
1 1	2 pog’onali, ko’p modali	3 1,52	4 1,51	6 50	7 850	8 20	9 αyut, αsoch,τpog’, F
2	pog’onali, ko’p modali	1,52	1,51	62,5	1550	50	αyut, αsoch,τpog’, F
3	pog’onali, ko’p modali	1,52	1,51	85	1310	30	αyut, αsoch,τpog’, F
4	pog’onali, bir modali	1,468	1.44	8,3	850	20	αyut, αsoch,τpog’, F
5	pog’onali, bir modali	1,468	1.41	8,3	1310	60	αyut, αsoch,τpog’, F
6	gradientli ko’p modali	1,468	1.44	62,5	1550	40	αyut, αsoch,τpog’, F
7	gradientli ko’p modali	1,46	1.42	50	850	30	αyut, αsoch,τpog’, F
8	gradientli ko’p modali	1,46	1.41	50	1310	40	αyut, αsoch,τpog’, F
9	gradientli ko’p modali	1,46	1.41	50	1550	50	αyut, αsoch,τpog’, F
10	gradientli ko’p modali	1,47	1.42	62,5	850	20	αyut, αsoch,τpog’, F
11	gradientli ko’p modali	1,47	1.42	62,5	1310	30	αyut, αsoch,τpog’, F
12	gradientli ko’p modali	1,47	1.42	62,5	1550	70	αyut, αsoch,τpog’, F

4- topshiriqning 2-bandini bajarish bo’yicha ko’rsatma

Sindirish ko’rsatkichining nisbiy farqi

(1.1)

munosabat bilan aniqlanadi.

YUtilish hisobigi ro’y beradigan yo’qotishlar optik tola materialining dielektrik sindiruvchanligi ( tg) ga bog’liq bo’ladi va quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:

, dB/km (1.2)

bu erda  - Yorug’lik signalining to’lqin uzunligi, tg - optik toladagi dielektrik yo’qotishlar burchagining tangensi, n₁- optik tola o’zagining sindirish ko’rsatkichi.

Optik tola materialining nobirjinsliklarida sodir bo’ladigan sochilish tufayli yuzaga keladigan yo’qotishlarni quyidagi munosabat bilan ifodalash mumkin:
, dB/km (1.3)

bu erda K_r- sochilish koeffitsienti (kvarts uchun reley sochilish koeffitsenting son qiymati ga teng).

Optik toladagi xususiy yo’qotishlar _yut va _soch larning yig’indisi sifatida aniqlanadi:

, dB/km. (1.4)

Optik tolada Yorug’lik spektrining infraqizil diapazonida beradigan yo’qotishlar quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:

, dB/km (1.6)

bu erda S va k lar - o’zgarmas koeffitsientlar (kvarts uchun S=0,9 dB/km, k=0.7-0.9 mkm);

_iq - Yorug’lik uzatgichning infraqizil diapazonga mos kelgan to’lqin uzunligi, _iq=2,3 mkm.
Yorug’lik impulsining optik tolada tarqalishi jarayonidagi dispersiyasi «pog’onali» optik tola uchun


, (1.7)

«gradientli» optik tola uchun

(1.8)
munosabat bilan aniqlanadi.
Bu erda l - optik liniya uzunligi, km;
l_a- modalararo aloqa uzunligi, km;
- «pog’onali» optik tola uchun l_a= (5-7) km;
-«gradientli» optik tola uchun l_a= (10-15) km;
Optik liniya uzunligi regeneratsiya uchastkasining uzunligi l bilan l_a deyarli bir xil ekanligini e’tiborga olinsa etarli darajadagi aniqlik bilan l = l_a deb qabul qilish mumkin.
U holda (1.13) va (1.14) ifodalar mos ravishda quyidagicha ko’rinishni oladi:
, ns (1.9)

, ns. (1.10)

 - impulslar kengayishi aniqlangach, optik tolaning o’tkazish polosasi quyidagi munosabat orqali hisoblanadi:

m . (1.11)
1-topshiriqning 2-bandini bajarish bo’yicha misol keltiramiz:
.
Yorug’lik turining optik tola o’zagi va qobig’i chegarasidan to’liq ichki qaytish burchagi (1.2) munosabat bilan aniqlanadi:
Bundan shunday xulosaga kelish mumkinki, tolali optik aloqa tizimlari uchun odatiy bo’lgan to’lqin uzunliklarida 10.85-1.6 mkm ushbu optik tola Yorug’lik nurlanishning bir modali tarqalish rejimini ta’minlaydi.
Yorug’lik nurlanishining optik toladagi yutilishi hisobiga ro’y beradigan yo’qotishlar (1.9) miqdoriy munosabat bo’yicha aniqlanadi. Bunda Yorug’lik uzatgich dielektrik yo’qotishlarining tangensi tgδ =0,5∙10^-10 ga teng ekanligini e’tiborga olsak, quyidagi natijaga kelamiz:


dB/km .

Yorug’lik nurlanishning optik toladagi sochilishi tufayli sodir bo’ladigan yo’qotishlarni (1.10) miqdoriy munosabat orqali hisoblaymiz:

.

U holda optik toladagi yig’indi xususiy yo’qotishlar

ga teng bo’ladi.

Yorug’lik impulsining optik tola bo’ylab tarqalishi chog’idagi dispersiyasini (1.13) miqdoriy munosabat orqali aniqlaymiz:

.

U holda (1.15) miqdoriy munosabatga ko’ra, optik tolaning o’tkazish polosasi

ga teng ekanligi ma’lum bo’ladi.