6 – ma’ruza: suyuqlikning tekis devorga bosim kuchi

r=rax+z+r₀+S


Aylanayotgan idishdagi suyuqlik. Suyuqlik vertikal o‘q atrofida  burchak tezlik bilan aylanayotgan idish ichida. Bu holda suyuqlik zarralari markazdan qochma kuch va og‘irlik kuchlari ta’sirida bo‘ladi. Markazdan qochma kuch quyidagiga teng:


F_s= m²r

Uning proeksiyalari esa quyidagicha topiladi:

F_sx=m²x, F_su=m²u

SHuning uchun birlik massa kuchlar quyidagilarga teng:

X= ²x; Y=²y; Z=-g

Bularni (2.4) ga qo‘ysak, quyidagi tenglamani olamiz:

²xdx+²ydy-gdz=0

Uni integrallasak

- gz=const
bo‘ladi.
Lekin x²+u²=r² bo‘lmagani uchun
-gz=const
Bu bosimi teng sirtning tenglamasidir. Bu sirt aylanma paraboloid ekanligi ko‘rinib turibdi. SHunday qilib, bosimi teng sirtlar o‘qi vertikal bo‘lgan aylanma paraboloidlar oilasidan iborat. Bu sirtlar vertikal tekislik bilan kesishganda o‘qi Oz da bo‘lgan parabolalar, gorizontal tekisliklar bilan kesishganda esa markazi Oz da bo‘lgan konsentrik aylanalar hosil qiladi.


NAZORAT SAVOLLARI:
1. Suyuqlikka ta’sir etayotgan kuchlarni tushuntiring.
2. Suyuqlikka ta’sir etayotgan tashqi kuchlarni tushuntiring.
3. Suyuqlikka ta’sir etayotgan ichki kuchlarni tushuntiring.
4. Sirt kuchlarga qaysi kuchlar kiradi?
5. Gidrostatik bosim nima?
6. Gidrostatik bosim xossalarini ayting
7. Suyuqlik muvozanatining differensial tenglamasini yozing.
7.Tekis tezlanuvchan xarakat qilayotgan suyuklik harakati tenglamasini yozing
8.Aylanayotgan idishdagi suyuqlik harakati tenglamasini yozing