65 Obez Çocuklarda Serum B12 Vitamini Seviyelerinin Normal Populasyon
Yüklə 72,14 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AUTHORS / YAZARLAR Önder Sezer
- Zuhal A. Sağlam
- Gereç ve Yöntem
- Şekil 2.
- Corresponding Author / İletişim için
|
65 Obez Çocuklarda Serum B12 Vitamini Seviyelerinin Normal Populasyon İle Karşılaştırılması Comparison of Serum B12 Levels of Obese and Non-Obese Children ABSTRACT
Aim: Comparison of serum B12 levels of adolescent, obese and non-obese children was aimed in this study. Methods: One hundred and sixty-nine obese children attending to İstanbul Medeniyet University Pediatric Nutrition and Metabolism Clinic who were at the age of 6 to 17 and did not have a chronic disease were included in the study. Control group consisted of 114 non-obese children at the same age, living in the same region of the city and who did not have a chronic disease. Serum B12 levels were compared between the two groups. Results: Serum B12 levels of obese children are found to be significantly higher than non-obese children. Conclusion: In obese children’s group, B12 levels are higher than nonobese children’s group. This means that children living in our region have low dietary B12 intake and obese children consume more B12 vitamin along with increased food intake. Keywords: Obesity, B12, cobalamin ÖZET
Amaç: Bu çalışmada 6-17 yaş aralığındaki obez çocuklar ile, obez olmayan çocuklar arasındaki B12 vitamini seviyelerinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Yöntemler: İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim Araştırma Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Beslenme ve Metabolizma Polikliniği’ne obezite sebebiyle başvuran, 6-17 yaş aralığında olan, yapılan araştırmamızda obezite haricinde kronik bir rahatsızlık tespit edilmeyen ve serum B12 seviyesi bakılmış 169 çocuk çalışmaya alındı. Sonrasında İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim Araştırma Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniklerine başvurmuş, serum B12 vitamini seviyeleri bakılmış, aynı çağdaki kronik rahatsızlığı olmayan, aynı bölgede yaşayan 114 çocuk kontrol grubu olarak alındı. Gruplar arasında serum B12 seviyeleri kıyaslandı. Bulgular: Obez çocuklarda bakılan serum B12 vitamini seviyeleri, kontrol grubundakilere göre daha yüksek bulunmuştur. Sonuç: Obez grubundakilerin B12 seviyeleri kontrol grubuna kıyasla daha yüksek bulunmuştur. Bu durum bölgemizde yaşayan çocuklarda B12 eksikliğinin alım eksikliğine bağlı olduğunu, obez çocukların tükettikleri fazla gıdalarla beraber B12 vitamini de aldıklarını düşündürmektedir. Anahtar Kelimeler: Obezite, B12, kobalamin
Aile Hekimliği, Kastamonu Abana Devlet Hastanesi Müferet Ergüven Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul
Aile Hekimliği Kliniği, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul ORIGINAL RESEARCH / ORİJİNAL ARAŞTIRMA 2013
Giriş Tüm dünyada obezitenin görülme sıklığı giderek artmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre dünyada 400 milyonun üzerinde obez ve 1,6 milyardan fazla kilolu birey bulunmaktadır. 2015 yılında bu rakamın 700 milyona 2,3 milyar olabileceği öngörülmektedir (1). Çağımızın hastalığı olarak, diğer hastalıklar üzerindeki etkileri ve tetikleyici özellikleri de düşünüldüğünde, obezitenin tüm sağlık problemlerinin yarıya yakını ile ilişkili olduğu söylenebilir. Sağlıksız beslenme ve fiziksel aktivite azlığı göz önüne 66
alındığında, obezite tütün kullanımına bağlı ölümlerden sonra, önlenebilir ölümlerin en sık ikinci sebebidir (2,3). Bu sebepledir ki, uzun ve sağlıklı bir yaşam için, obezitenin önlenmesinde koruyucu sağlık hizmetleri yaklaşımı büyük bir önem taşımaktadır. Ülkemizde de Sağlık Bakanlığı tarafından 2020 yılına kadar 40 yaş ve üzeri nüfusta obezite prevalansının %10 azaltılması hedeflenmiştir (4). Bu sebeple 2010 yılında “Türkiye Obezite ile Mücadele ve Kontrol Programı” yayınlanmıştır. Bu programda çocukluk ve adolesan döneminde başlayan obezitenin tehlikelerine yer verilmiş, gerekli önlemlerin alınması önerilmiştir. Bu sebeple kalori ve yağdan zengin beslenme alışkanlığının azaltılması; ek olarak yoğun çalışma saatleri ile beraber azalan fiziksel aktivitenin arttırılması hedeflenmektedir. Aileleri tarafından obezite bilinci ile polikliniğimize getirilen çocuklarda dikkatimizi çeken noktalardan biri serum B12 vitamin seviyelerindeki düşüklük oldu. DNA sentezini ilgilendiren kimyasal reaksiyonlarda önemli bir koenzim rolü üstlenen B12 vitamini özellikle normal hematopoezin idamesi ve sinir sisteminin devamlılığının sağlanması için çok gereklidir (5). Aynı zamanda bütün vücut hücreleri için esaslı bir besin maddesidir. Bu vitaminin eksikliğinde dokuların büyümesi genel olarak ağır bir şekilde deprese olur. Bu, B12 vitamininin DNA sentezi için gerekli olmasından kaynaklanır. Bu vitaminin eksikliği nükleusun olgunlaşmasını duraklatarak bölünmenin geri kalmasına yol açar (14). Özellikle büyüme ve gelişmenin çok önemli olduğu çocukluk ve adolesan dönemdeki B12 eksikliği hem bu yaşlarda, hem de erişkin dönemlerde, anemi başta olmak üzere ciddi sıkıntılara yol açabilir. B12 eksikliği olan çocuklar; çoğunlukla güçsüzlük, yorgunluk, büyümede yetersizlik veya irritabilite gibi nonspesifik semptomlara sahiptirler. Diğer sık görülen bulgular ise solukluk, glossit, kusma, diare ve ikterdir. Nörolojik bulgular ise parestezi, duysal defisitler, hipotoni, nöbetler, gelişimsel gerilik ve nöropsikiatrik değişiklikler olabilir. Bu kapsamda obezitenin serum B12 vitamini seviyeleri ile bir ilişkisinin olup olmadığını saptamak istedik.
Gereç ve Yöntem Çalışmamızda İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği Beslenme ve Metabolizma Bölümü’ne başvuran ve yaptığımız ölçümlere göre obezite saptanan çocuklar ile Genel Pediatri Poliklinikleri’ne başvuran ve obezite saptanmayan çocukların serum B12 vitamini seviyeleri karşılaştırıldı. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi 09.08.2011 tarihli, Karar no: 14/C ile izin alınarak çalışmaya başlandı. Çalışma olgu grubuna Şubat 2010 ile Ağustos 2011 tarihleri arasında hastanemiz Çocuk Beslenme ve Metabolizma polikliniğine başvuran hastalar alındı. Kontrol grubu için Ağustos 2011 ile Ekim 2011 tarihlerinde pediatri polikliniğine başvuran hastalar seçildi.
DSÖ, 2006 yılında 0-5 yaş çocuklar için büyüme standartlarını, 2007 yılında 5-19 yaş çocuk ve adolesanlarda büyüme referans değerlerini yayınlamıştır (11,12). Aynı tablolar T.C. Sağlık Bakanlığı’ nın 2010 yılında yayınladığı Obezite ile Mücadele ve Kontrol Programı’nda da kullanılmıştır. Yaptığımız çalışmada bu tablolardaki değerler referans olarak alındı. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği Beslenme ve Metabolizma Bölümü’ne başvuran hastaların ölçülmüş boyları ve kiloları alınarak beden kitle indeksi (BKİ) değerleri hesaplandı. BKİ ölçümünde ağırlık/boy 2 (kg/m
2 ) formülü kullanıldı. Altı yaşında çocukların okula başlaması ve beslenme alışkanlıklarının değişmesi; 12 yaşında ise genel olarak adölesan çağa giriş ve gereksinimin artması sebebiyle gruplarımız yaşlarına göre 6-11 ve 12-17 yaş aralıklarında olmak üzere ayrıldı. DSÖ’nün yukarıda belirtilen tablolarından muayene günündeki BKİ’lerinin aynı günkü yaşa göre persantil eğrileri bulundu. Obezite durumu ≧2 SD veya 97’inci persentil üzeri olarak belirlendi. Bu değerlere uyan hastalarda bakılmış olan pg/mL cinsinden serum B12 vitamini seviyeleri alındı. Bu değerler yaş gruplarına göre ayrıldı. Serum B12 seviyeleri 100 pg/mL’nin altı, 100-200 pg/mL’ nin arası ve 200 pg/mL’nin üzeri olarak ayrıldı.
67 Kontrol grubu için ise İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği Genel Pediatri Poliklinikleri’ne rutin muayene sebebiyle başvuran, boy ve kilosu ölçülerek BKİ değerleri hesaplanan, DSÖ tablolarına göre obezite veya herhangi bir kronik rahatsızlık saptanmayan, serum B12 vitamini seviyeleri ölçülmüş çocukların pg/mL cinsinden değerleri alındı. Bu değerler yaş gruplarına göre ayrıldı. Serum B12 seviyeleri 100 pg/mL’nin altı, 100-200 pg/mL’ nin arası ve 200 pg/mL’nin üzeri olarak ayrıldı. Elde edilen obez ve kontrol grubu cinsiyetleri, yaşları ve serum B12 seviyeleri kıyaslandı. Çalışmada elde edilen bulgular değerlen- dirilirken, istatistiksel analizler için SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 16.0 programı kullanıldı. Çalışma verileri değerlen- dirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotlar (Ortalama, Standart sapma, Frekans, Yüzde) kullanıldı. Niceliksel verilerin karşılaştırılmasında, parametrelerin gruplar arası karşılaştırmalarında bağımsız örneklemler için t-testi ve ki-kare kullanıldı. Sonuçlar %95’lik güven aralığında, anlamlılık p<0,05 düzeyinde değerlendirildi.
Çalışmaya katılan 169 obez çocuğun 101’i kız (%59,8), 68’i erkektir (%40,2). Kontrol grubu için seçilen 114 çocuğun ise 68’i kız (%59,6), 46’sı erkektir (%40,4). Çalışmaya katılan hastaların B12 düzeyleri 0-100 pg/mL arası “ciddi eksiklik”, 200 pg/mL altı “eksiklik”, 200 pg/mL “istenilen minimal değer” olarak değerlendirildiği için bu değerin üzeri “normal” olarak sınıflanmış (13) ; obez ve kontrol grubu eksikliklerinin istatiksel olarak anlamlı olup olmadığı araştırılmıştır. Obezite grubundaki çocukların B12 ortalaması 246,45‘dir (±103,54). Kontrol grubunun B12 ortalaması ise 182,26 dır (±85,25) (Şekil 1). Bu iki grubun B12 değerleri karşılaştırılmış ve ortalamalar arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Buna göre kontrol grubunda B12 eksikliğine obez gruba göre daha çok rastlanıldığı söylenebilir.
Obez gruptaki 169 çocuğun 61’inde (%36) serum B12 seviyesi 200 pg/ml altında (4’ü 100’ün altında), 108’inde (%64) 200 pg/ml’nin üzerinde tespit edilmiştir. Kontrol grubundaki 114 çocuğun 78’inde (%68) 200 pg/ml’nin altında (10’unda 100’ün altında), 36’sında (%32) 200 pg/ml’nin üzerinde tespit edilmiştir (Şekil 2). Hem olgu, hem kontrol grubunda 100 pg/ml değerlerinin altında tespit edilenler 12-17 yaş grubu içindeki çocuklardı. Şekil 2. Katılımcıların yaşa göre serum B12 değerleri Tartışma Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre dünyada 400 milyonun üzerinde obez ve 1,6 milyardan fazla kilolu birey bulunmaktadır. 2015 yılında bu rakamın 700 milyona 2,3 milyar olabileceği öngörülmektedir (1). En önemli obezite problemlerinden olan sağlıksız beslenme ve fiziksel aktivite azlığı, Amerika Birleşik Devletleri’nde tütün kullanımına bağlı ölümlerden sonra, önlenebilir ölümlerin en sık ikinci sebebidir (2,3). Uzun ve sağlıklı bir yaşam için, obezitenin önlenmesinde koruyucu sağlık hizmetleri yaklaşımı büyük bir önem taşımaktadır. Bu sebeple tüm
68
dünyada DSÖ önderliğinde obeziteye karşı ciddi bir mücadele başlatılmıştır. Pek çok uluslararası kuruluş obezite ile mücadele önlem programları geliştirmektedir. Bu programlar doğrultusunda ülkeler kendi eylem planlarını geliştirerek bireylere ulaşmaktadırlar. DSÖ tarafından yayınlanan “Küresel Beslenme, Fiziksel Aktivite ve Sağlık Stratejisi”nin geliştirilmesi, “İkinci Avrupa Beslenme Eylem Planı”nda özellikle çocukluk ve adolesan dönemi obezitesi ile mücadeleye yer verilmesi, Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa’da beslenme, fazla kiloluluk ve obezite ile ilişkili hastalıklar konusunda stratejiyi de içeren “Beyaz Döküman”ın hazırlanması, Avrupa Birliği “Beslenme, Fiziksel Aktivite ve Sağlık Platformu” nun oluşturulması bu girişimlere örnek olarak verilebilir (11-14). Ülkemizde de Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan “Sağlık 21 Herkes İçin Sağlık” programında obezitenin pek çok kronik hastalık için önemli bir risk faktörü olduğu belirtilmiş ve 2020 yılına kadar 40 yaş ve üzeri nüfusta obezite prevalansının %10 azaltılması hedeflenmiştir (4). Mücadele kapsamında 2010 yılında Sağlık Bakanlığı Obezite ile Mücadele ve Kontrol Programı yayınlanmıştır (14). Programda özellikle çocukluk ve adolesan dönemde başlayan obezitenin yetişkin hayatta da devam ettiği ve ciddi sağlık problemlerine yol açabileceği belirtilmiştir. Obezite ile mücadele sadece bir kilo alma ve verme sorunu değildir. Kişi bütün olarak ele alınmalıdır. Bu problemin yol açtığı fiziksel sorunların yanı sıra, sosyal hayatta da kişiyi sıkıntıya düşürebilecek etkileri mevcuttur. Özellikle okul çağında başlayan obezite problemi sonucunda, okul çağı çocukları sosyal ve psikolojik travmalara maruz kalabilmekte, bunun sonucunda toplumdan ve arkadaşlarından kopabilmekte, bu da ileriki hayatlarında toplum için çok önemli olabilecek bireylerin ortaya çıkabilmesini engellemektedir. Bu ve bunun gibi pek çok sebepten ötürü obezite ile mücadele, ülkelerin önem verdiği sorunların ilk sıralarına yerleşmiştir. Polikliniğimizde obez hastalarımızla ilgilenirken, serum B12 seviyelerinin yüksek oranda eksiklik gösterdiğini farkettik ve bu konuyu araştırmaya karar verdik. Kontrol grubu oluşturmak için hastanemiz bünyesinde bakılmış olan, obez grubumuz ile benzer özellikleri taşıyan, ancak obez olmayan, serum B12 seviyesine bakılmış 6-17 yaş grubu çocukları seçtik. Tüm grupları 6-11 ve 12-17 yaş olarak gruplara ayırdık. Eksiklik için 200 pg/mL, ciddi eksiklik için 100 pg/mL değerini sınır aldık (13). Obez gruplarımızda serum B12 seviyelerinin anlamlı düşük olduğunu gördük. Kontrol gruplarımızda serum B12 vitamini seviyelerinin daha da düşük olduğu ortaya çıktı. Gelişmekte olan ülkelerde obezitenin en sık sebebi fazla, karbonhidrat ağırlıklı ve dengesiz besin alımıdır. Ülkemizde de pahalı olmaları nedeniyle et, süt, yumurta gibi B12 vitamininden zengin hayvansal gıdaların alımı giderek azalmaktadır. Bunların yerini ekmek, pilav, makarna gibi karbonhidrattan zengin g ı d a l a r a l m a k t a d ı r. H ı z l ı y e m e k k ü l t ü r ü özendirilmekte; protein, yağ, karbonhidrat oranı ve toplam kalorisi doğru dengelenmiş yemeklerin yapımı ve tüketimi azalmaktadır. Toplumun tüm yaşlardaki bireyleri gibi çocuklar da B12’ den fakir b e s l e n m e k t e , h a y v a n s a l g ı d a t ü k e t i m l e r i azalmaktadır. Obez çocukların diğer çocuklara göre daha yüksek serum B12 seviyelerine sahip olmasının nedeni olarak, besin tüketimlerindeki artmayla beraber B12 alımlarındaki görece fazlalık düşünülebilir. Toplumumuzda obez çocuklarda olduğu gibi normal çocuklarda da serum B12 seviyelerinin kontrol edilmesi, gerektiği taktirde tedavi verilerek iyi bir gelişim sağlanması, doğru besinlerin doğru miktarlarda tüketiminin sağlanması önem taşımaktadır. . Sezer O ve ark. Obez Çocuklarda Serum B12 Vitamini Seviyelerinin Normal Populasyon ile Karşılaştırılması 69 Euras J Fam Med 2013; 2(2):65-69 References 1. Akbulut G, Özmen M ve Besler T. Çağın Hastalığı Obezite, TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi Mart 2007;Ek s.2-15.
2. Mokdad A.H., Marks J.S., Stroup D.F. and Gerberding J.L. Actual Causes of Death in the United States, 2000. JAMA 2004;291(10): 1238-45.
3. Chopra M and Darntonhill L. Tobacco and obesity epidemics:not so different after all? BMJ 2004;328:1558-60. 4. Sağlık 21 Herkese Sağlık, Türkiye'nin Hedef ve Stratejileri, Sağlık Bakanlığı Yayını, Ankara, 2001. 5. Soysal T. Anemiler, Cerrahpaşa Tıp Fak. Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Anemiler Sempozyumu, 2001: 33-47 6. Guyton A. Tıbbi Fizyoloji, çev. Gökhan N, Çavuşoğlu H. Cilt 1,3. Baskı, İstanbul, Nobel, 1989, 59-71 7. World Health Organization. The Child Growth Standards 2006. http://www.who.int/ childgrowth/standards/bmi_f orage/en/index.html adresinden 17.08.2008 tarihinde erişilmiştir. 8. World Health Organization. Growth Reference Data for 5-19 years. WHO Reference 2007. http://www.who.int/ growthref/who2007_bmi_for _age/en/index.html adresinden 17.08.2008 tarihinde erişilmiştir. 9. Habermann T. Ghosh A. Mayo Clinic Internal Medicine: Concise Textbook Turkish Edition 2009; s:349-50. 10. WHO. Global Strategy On Diet, Physical Activity and Health. Geneva, WHO, 2003. 11. The Second WHO European Action Plan For Food and Nutrition Policy 2007-2012, http://www.euro.who.int adresinden 19.02.2008 tarihinde erişilmiştir. 12. White Paper: A Strategy for Europe on Nutrition, Overweight and Obesity related health issues, http://ec.europa.eu/health/ph_ determinants/life_style/nutriti on/keydocs_nutrition_en.htm 19.02.2008 tarihinde erişilmiştir. 13. EU Platform for Action on Diet, Physical Activity and Health http://ec.europa.eu/ health/ph_determinants/life_s tyle/nutrition/platform/platfor m_en.htm adresinden 19.02.2008 tarihinde erişilmiştir. 14. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Obezite (Şişmanlık) ile Mücadele ve Kontrol Programı (2010-2014), Ankara, 2010. Corresponding Author / İletişim için Uzm. Dr. Önder Sezer Aile Hekimliği Kliniği Adres: Abana Devlet Hastanesi Abana/Kastamonu E-posta: ondersezerdr@gmail.com Yüklə 72,14 Kb. Dostları ilə paylaş:
|