67. Endogen va ekzogen o‘zgaruvchilar qanday xususiyatlarga ega?

93. Prognozlash nechta bosqichda amalga oshiriladi?
Iqtisodiy prognozlashning amalga oshirilishi uchta asosiy bosqichdan iborat:
1. Ma'lumotlar to'plami: Iqtisodiy prognozlashni boshlash uchun, ma'lumotlar to'plami jamlanishi kerak. Bu ma'lumotlar daromad, narxlar, ish-hayot standartlari, ishlab chiqarish statistikasi, import va eksport statistikasi, kreditlar, inflatsiya darajasi, iste'molchilar ko'rsatkichlari va boshqa iqtisodiy ma'lumotlardan iborat bo'lishi mumkin.
2. Tahlil va model qurish: Ma'lumotlar to'plamidan foydalanib, tahlilni amalga oshirish va iqtisodiy modellarni qurish kerak. Bu modellar, o'zgarishlarni tushuntirish uchun matematik formulalari, statistika va ko'rsatkichlarga asoslangan urinishlardir. Modellar yo'l-yo'riqlik, korelyatsiya, regressiya va boshqa tahlil metodlaridan foydalanish orqali ma'lumotlarni interpretatsiya qilishga imkon beradi.
3. Prognozlash va taqsimlash: Tahlil va modellarga asoslangan muvaffaqiyatli natijalar bilan, jarayonlarni prognozlash va taqsimlash jarayoni amalga oshiriladi. Bu bosqichda iqtisodiy jarayonlarning kelajakdagi rivojlanishini aniqlash uchun sifatli prognnozlar tuziladi. Bu prognnozlar, iqtisodiyotning muhim ko'rsatkichlariga (masalan, GDP, inflatsiya, ishlab chiqarish, iste'molchilar harajatlari) asoslangan bo'lishi kerak.
Bu uchta bosqich amalga oshirilarak, iqtisodiy jarayonlarni prognozlash va rag'batlantirishning asosiy qismlari yakunlanadi. Bu jarayon, iqtisodiy siyosat shakllanishini, investitsiyalar va resurs ishna ko'rsatkichlarini belgilashni o'z ichiga oladi.
94. Dinamik qatorlar deganda nimani tushiniladi va iqtisodiy ma’lumotlarga qanday talablar qo‘yiladi?

"Dinamik qatorlar" ifodasi bir nechta ma'no va kontekstda ishlatilishi mumkin, ammo umumiy ravishda "iqtisodiy ma'lumotlardagi dinamik o'zgarishlar" deb tushuniladi.

Iqtisodiy ma'lumotlarda dinamik qatorlar o'zgaruvchan ko'rsatkichlar, statistikalar yoki o'zgarishlar bo'lishi mumkin. Bu ma'lumotlar, bir vaqtdan boshlab boshqa vaqtdagi iqtisodiy holatlarni solishtirish, o'zgarishlar va tendentsiyalarni tahlil qilishga imkon beradi.
Iqtisodiy ma'lumotlardagi dinamik qatorlar, normal ko'rsatkichlarga qo'yiladigan talablarga mos kelishi kerak. Ushbu qatorlar to'g'ridan-to'g'ri matnli yoki raqamli bo'lishi mumkin, shu bilan birga, har bir ma'lumot istisnoiy holatlarni ham o'z ichiga olgan holda to'liq va aniqligi bilan mustahkam bo'lishi zarur bo'ladi. Qatorlarda bo'lgan ma'lumotlar moslashuvchan va taqdirda o'zaro aloqalari o'zgaruvchan ma'lumotlar bilan ham bog'liq bo'lishi mumkin.
Iqtisodiy ma'lumotlarga qo'yiladigan talablar quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin:
1. To‘plangan ma’lumotlar: Iqtisodiy dinamik qatorlar uchun ma'lumotlar to'plangan va saqlanishi kerak. Bu ma'lumotlar iste'molchilar xarajatlari, sotishlar, ishlab chiqarish miqdori, daromadlar va boshqa iqtisodiy ko'rsatkichlardan iborat bo'lishi mumkin.
2. Tahlil qilish: Ma'lumotlar tahlil qilingan va ularning o'zgarishlari, tendentsiyalari va sabablari aniqlangan bo'lishi kerak. Bu tahlil statistik metodlar, matematik modellar va boshqa iqtisodiy tahlil usullari yordamida amalga oshiriladi.
3. Prognozlash: Dinamik qatorlar uchun kelajakdagi o'zgarishlarni bashorat qilish va bu o'zgarishlarga qanday ta'sir ko'rsatishi mumkinligini aniqlash uchun prognozlash amalga oshiriladi.
Iqtisodiy ma'lumotlarga qo'yiladigan talablar, iqtisodiyotni tahlil qilish, investitsiyalar va siyosatni belgilashda juda muhimdir. Bu ma'lumotlar yordamida iqtisodiy tendentsiyalar aniqlanib, boshqaruvchilar kelajakdagi harakatlarni belgilay oladilar.
95.Dinamik qatorlar qanday tarkibiy qismlardan iborat?