1-rasm. Frezalashda ishlov berish zonalari: a – b – ochiq (a – stilindrik freza; b – yonli freza; d – uch freza); e – yarim ochiq (uch freza); f – yopiq (uch freza); g – kombinastiyalangan (uch freza).
Ochiq zonalarga asbobning o’ki bo’yicha va bu o’qqa perpendikulyar tekislikda harakatlanishga cheklashlar qo’ymaydigan zonalar kiradi. Yarim ochiq zonalarga asbobning o’qi bo’yicha ham, shu o’qqa perpendikulyar tekislik bo’yicha ham harakatlari cheklangan zonalar kiradi.
Kombinastiyalangan zonalar yuqorida keltirilgan har xil turdagi bir nechta zonalarning birlashtirilishidan hosil bo’ladi. Frezalab ishlov berishni dasturlashda asbob traektoriyasini qurish qoidasini belgilab beruvchi namunaviy texnologik o’tishlar sxemalaridan foydalaniladi.
Detallarga ishlov berish qo’yimlari. RDB dastgohlarda frezalash operastiyalari qoida bo’yicha xomaki va toza o’tishlardan tashkil topadi. Toza o’tishlarni bajarish uchun oraliq qo’yimlar va ularga mos o’tishlararo o’lchamlar belgilangan bo’lishi kerak. Umumiy hollarda frezalab ishlov berishda qo’yimlar jadvallar bo’yicha belgilanishi yoki hisobiy yo’l bilan aniqlanishi mumkin.
Toza ishlov berish uchun qo’yimlarni belgilashda frezalashdagi qirqish qonuniyatlarini inobatga olish kerak. Chunki uch frezalar bilan toza konturli frezalashda ham, qo’yimning minimal va surishning kichik bo’lishiga qaramasdan, ko’pgina hollarda eng zaif elementi asbob bo’lgan dastgoh-moslama-asbob-detal tizimining deshaklstiyalari natijasida vujudga keladigan xatoliklar o’lcham dopuskidan ortib ketishi mumkin. Shuning uchun frezalashda aniqlikni olish uchun mahsuldorlikni pasaytirish har doim ham kutilgan natijalarni beravermaydi.
Ba’zi hollarda dastgoh-moslama-asbob-detal tizimining deshaklstiyalari natijalarida vujudga keladigan xatoliklarni dasturlashda toza qo’yim o’lchamlarini keragidek tanlash va frezalash sxemasini tanlash bilan ancha yaxshilash mumkin. Frezalash sxemasini to’g’ri tanlash muhim ahamiyat kasb etadi, chunki «surishga qarshi» va «surish bo’yicha» frezalash sxemalarida qirqish jarayonlari bir-biridan katta farq qiladi. «Surishga qarshi» sxema bo’yicha toza frezalashda asbob bardoshliligi va yuza g’adir-budurligi yomon, lekin bir vaqtda (kontakt zonasida ikkitadan ortiq tish ishlamaganda) freza va detal deshaklstiyasi kam, shuning uchun qo’yim freza diametrining 30% gacha bo’lgan o’lchamda belgilanishi mumkin.
http://fayllar.org
