8- mavzu. Bozor va tavakkalchilik reja

5-rasm. Foyda va tavakkalchilik nisbatini tanlash.


va orkali mablag kuyuvchining extiyojini kondirish darajasini kursatuvchi befarklik euri chiziklarini shunday belgilaymizki, bu erda maksimal darajada kondirishni va minimal darajada kondirishni ifodalasin. Befarklik euri chiziklari tepaga karab siljiydi, nima uchun deganda, tavakkalchilik ( ) oshganda uni koplash uchun kerak buladigan va kutiladigan foyda xam oshadi.
Tavakkalchilik bilan foyda urtasidagi bogliklikni ifodalaydigan byudjet chegarasini keltiramiz:

Agar investor tavakkalchilikka borishni xoxlamasdan barcha jamgarmasini davlat xazina vekseliga sarflasa, u xolda va (6-rasm).
Agar investor tavakklachilikka borishga uta moyil bulsa, u uzining barcha mablagini kimmatli kogozlarni sotib olishga sarflaydi, bu xolda buladi va bulib, tavakkalchilik keskin oshib ketadi (5-rasm).

6-rasm. Kimmatli kogozlar paketini xar xil kapital kuyuvchilar tomonidan tanlanishi.

Xakikatda esa muvozanat xolat bilan urtasida urnatiladi (nima uchun deganda, jamgarmaning bir kismi aksiyaga kuyilsa, ikkinchi kismi xazina vekseliga kuyiladi). 5-rasmda muvozanat nukta nukta bulib, bunga tugri keladigan muvozanat daromad va foyda uchun standart chetlanish buladi. va lar befarklik euri chizigi bilan byudjet chizigi kesishgan nukta ning proeksiyalari. Muvozanat nukta byudjet chizigi ustida yotadi va uning xolati investorning tavakkalchilikka bulgan munosabati bilan boglik.

Tavakkalchilikka xar xil munosabatda bulgan ikki kishining mablag kuyishini kurib chikaylik. Birinchi kishini deb, ikkinchi kishini deb belgilaylik. shaxs tavakkalchilikka borishga moyil emas, shuning uchun xam u kamrok, lekin barkaror foyda beradigan davlat zayomini sotib olishga karor kiladi. shaxs tavakkalchilikka moyil bulgani uchun muvaffakiyatli ishlayotgan kompaniyaning aksiyasini sotib oladi.
Ularning olishi mumkin bulgan foyda va tavakkalchilik 6-rasmda keltirilgan. shaxs tavakkalchilikka moyil bulmagani uchun, uning befarklik euri chizigi byudjet chizigini nuktada kesib utadi. shaxs kichik tavakkalchilik bilan boglik kutiladigan kamrok foyda olishi mumkin. shaxs esa yukori tavakkalchilik bilan boglik ( ) kutiladigan yukori foydani olishi mumkin.
Kapital mablaglarni kuyishda tavakkalchilikni kamaytirish usullaridan biri «Portfel diversifikatsiyasi»dir. Bu usulga kura investitsiyalarni tavakkalchilik bilan boglik bir necha aktivlarga taksimlash orkali tavakkalchilikni pasaytirishga erishiladi.
«Portfel diversifikatsiyasi» mgammosi buyicha kilgan ishlari uchun amerikalik iktisodchi olim Jeyms Tobin (Yel universiteti) 1981 yilda Nobel mukofotiga sazovor bulgan. Undan «Sizga nima uchun Nobel mukofoti berildi?» deb surashganda, u «Barcha tuxumlarni bitta savatga kuyish mumkin emasligini isbotlaganim uchun menga ushbu mukofotni berishdi», - deb javob kilgan edi.