9- mashq. Lyuksmetr yordamida yoritilganlikni o‘lchash Kerakli asbob va materiallar

---

9- mashq.
Lyuksmetr yordamida yoritilganlikni o‘lchash 
Kerakli asbob va materiallar: 
YU-116 tipdagi lyuksmetr, kerakli 
jadvallar: 
1.
O„lchashlarni boshlashdan avval: 
a).o„lchagich va fotoelement gorizontal xolatda joy lashtiriladi; 
b).o„lchagich 
strelkasining 
kursatishi 
tekshiriladi .Agar 
strelka 
shkalaning nolinchi bulimini kursatma sa, korrektor yordamida nolinchi 
bulimga keltiriladi; 
v). shundan sung fotoelement qisqichlarda kursatilgankutbiylikka rioya 
kilib, o„lchagichga simlar (foto -elementga biriktirilgan) bilan ulanadi. 
2.
Binoning ichidagi yoritilganlikni o„lchash perek- lyuchatelning 
«500 1x» gacha chegaraga quyilgan holatidan boshlanadi. Bunda strelka 10 
tadan kam bulimga o g„sa,, pereklyuchatelni «100 1x» chegaragacha, 10 ta 
bulimdan kamni kursatsa, uni «25 1x» chegarali xolatga o„tkazishkerak. 
3.
Binoning ichkarisida quyosh yorug„ligi bevosita tushadigan 
joylardagi 
va 
tashq aridagi 
tabiiy 
yoritilgan liknio„lchashlarni 
fotoelementga 
yutgichni 
qoplagan 
holda 
bajarish 
kerak. 
Bunda 
pereklyuchatel «500 lx» holatga quyiladi. Strelka 10 tadan kam bulimga 
og„sa, pereklyuchatelni yana kamroq chegarali holatlarga o„tkaziladi. 
Lyuksmetr bilan o„lchashda maksimal xatolik shkalaning boshlariga t o„g„ri 
keladi. SHuning uchun katta an iqlik bilan o„lchashda strelka kamro q 
bulimlarga og„sa, o„lchashlar pereklyuchatelning kam chegarali holatlarida 
bajariladi. 
4.
Eritilganlikni aniqlash uchun strelkaning shkalada n kursatgan 
bulimlari sonini, 1 ta bulim qiymati va tuzatma koeffidientga kupaytirish 
kerak. 
Ba‟zi yorug„lik manbalari uchun tuzatma koeffitsientlar quyidagicha 
buladi: 1 ta bulim qiymati, pereklyuchatel kursatayotgan o„lchash 
chegarasining 
asbob 
shkalasidagi 
bulimlar 
soni 
nisba tiga 
teng. 
Fotoelementga yutgich qoplab utkazilgan o„lchashlarda esa dastlabki 
ko„paytirishlardan chiqqan natijani yana 100 ga kupaytirish kerak. 
Masalan, fotoelementni yutgich bilan qoplab tabiiy yoritilganlikni 
o„lchashda o„lchagich strelkasi 0 dan 100 lk gacha chegarali shkaladan 40 -

---

bulimni kursatsin. Bu holda yoritilganlik: 
O„lchashlarni agrometeorologiya laboratoriyasi xonasida, koridorda, 
tashqarida (yoki ochiq deraza oldida) o„tkazish tavsiya q ilinadi. 
Lyuksmetr bilan o„lchash fotoelement va yutgichlar toza qilib 
artilgandan keyin bajarilishi lozim. Asbobni lyuksmetr o„lchagichida 
ko„rsatilgan chegaradan oshiq yoritilganlikda kuproq vaqt tutib turish 
qat‟iyan man qilinadi.