9-10-temalar. Bultlı texnologiyalar, Google, dropbox, Onedrive bult xızmetlerinen paydalanıw. Blokcheyn texnologiyasi

Big Data - úlken maǵlıwmatlar : tiykarǵı túsinikler.
Úlken maǵlıwmatlar - bul túrli maqset hám wazıypalar, qayta islew usılları, hár qıylı jaǵdaylar hám jantasıwlar ushın dúzilgen hám strukturaǵan maǵlıwmatlardı qayta islew.
Strukturaytuǵın maǵlıwmatlar - bul málim tártipte tashkil etilmegen yamasa dáslepki dúzılıwǵa iye bolmaǵan maǵlıwmatlar.
«Úlken maǵlıwmatlar» termini Nature jurnalı Klifford Linch tárepinen 2008 jılda dúnyada maǵlıwmatlardıń ósiwine arnalǵan arnawlı sanında kiritilgen.
2018 jıl ortalarına kelip vikipediya Big Data atamasına tómendegi tariyp berdi:
«Úlken maǵlıwmatlar bul 2000-jıllardıń aqırında payda bolǵan hám maǵlıwmatlar bazasın basqarıwdıń dástúriy sistemaları hám Business Intelligence sheshimlerine alternativ bolǵan gorizontal kólemde keńeytiriletuǵın programmalıq qurallar tárepinen nátiyjeli qayta islengen úlken kólem hám sezilerli túrme-túrlıqqa tiyisli dúzilgen hám strukturaǵan maǵlıwmatlardıń tariypi bolıp tabıladı. »
Kórip turǵanıńız siyaqlı, bul tariypda «ulkan», «ahamiyatli», «samarali» hám «alternativ» sıyaqlı uǵımsız atamalar bar. Mısalı, 4 Terabayt (noutbuk ushın sırtqı qattı disk sıyımlılıqı ) úlken maǵlıwmatma yamasa joqpa? vikipediya bul tariypga tómendegilerdi qosadı : «keng mániste» úlken maǵlıwmatlar «ulkan maǵlıwmatlar kompleksin analiz qılıw ushın texnologiyalıq múmkinshiliklerdiń payda bolıwı menen baylanıslı bolǵan sociallıq-ekonomikalıq hádiyse retinde aytıladı, birpara mashqalalı tarawlarda dúnya kólemindegi maǵlıwmatlar hám bunnan kelip shıǵıs transformatsion aqıbetler.
Eń ápiwayı tariypdan xam paydalanıw múmkin:
«Úlken maǵlıwmatlar - bul ush operatsiyanı orınlaw ushın mólsherlengen texnologiyalardıń birikpesi:
1. «Ápiwayı» stsenariylerge qaraǵanda úlken kólem degi maǵlıwmatlardı qayta islew
2. Kútá úlken kólemde júdá tez keletuǵın maǵlıwmatlar menen islew. Yaǵnıy, maǵlıwmatlar jaysha kóp emes, lekin turaqlı túrde barǵan sayın kóbeyip barıp atır
3. Strukturalıq hám jumsaq dúzilgen maǵlıwmatlar menen parallel hám túrli táreplerde islew múmkinshiligine ıyelew.”
IBS analizshilerine kóre «butun dúnya kólemindegi maǵlıwmatlar kólemini» tómendegi bahalar menen bahaladı :
2003 jıl - 5 ekzabayt maǵlıwmatlar (1 EB = 1 milliard gigabayt)
2008 jıl - 0, 18 zettabayt (1 ST = 1024 ekzabayt)
2015 jıl - 6, 5 zettabaytdan kóbirek
2020 - 40 -44 zettabayt (prognoz )
2025 jıl - bul kólem taǵı 10 teńdey ko'payadi.
Qánigelerdiń pikirine kóre, úlken maǵlıwmatlar kúnine 100 Gb den artıq maǵlıwmatlar aǵımın óz ishine aladı. Búgingi kúnde bul ápiwayı terminde tek eki sóz ámeldegi - maǵlıwmatlardı qayta islew hám saqlaw. Búgingi dúnyada Big Data - bul keń kólemli maǵlıwmatlardı analiz qılıw ushın jańa texnologiyalardıń payda bolıwı menen baylanıslı bolǵan sociallıq-ekonomikalıq hádiyse bolıp tabıladı.

Maǵlıwmatlardıń úlken ósiwi indeksi