9 –lekciya. Tarmaq qáddinde maǵliwmatlardi qorǵaw joba

9 –LEKCIYA. TARMAQ QÁDDINDE MAǴLIWMATLARDI QORǴAW


JOBA:

1. 
   Tarmaq qáddi
   
2. 
   Tarmaq arxitekturası
   
3. 
   Klient Server arxitekturası
   
4. 
   Server qosımshaları
   

Gilt sózler: tarmaq beti, arxitektura, klient server, server, qosımsha, tarmaq, peer -to-peer, udp, tcp, maģlumatlar bazası.

Tarmaqlardıń óz-ara baylanısıwı túsinigi keń mánisti ańlatib, ol óz ishine, tarmaq apparatları hám elementleriniń tarmaqqa baylanısıw usılları hám de olar arasındaǵı túrli logikalıq baylanıslardı, fizikalıq baylanıslardı (tapologiyalar), tarmaqlardıń qurılıs arxitekturaları, tarmaqlardı bir birine baylanısıw ushın qollanılatuǵın kommutatsiya usılların aladı. Lekciya tiykarınan tarmaqlardıń eki túrli klient server (KS) hám peer -to-peer (P2 P) arxitekturasın óz ishine aladı.

Tarmaq arxitekturaları

Túrli tarmaq arxitekturalarınan kelip shıǵıp, qosımshaları eki qıylı arxitekturada (KS hám P2 P) jaratıladı hám olar bir birinen tupten parıq etedi. Qosımshalardı jaratıw qosımsha jaratıwshına baylanıslı process bolıp, qanday maqsette jaratılıwmasına baylanıslı túrde bul eki tarmaq arxitekturasınan birin tańlaydı yamasa eki arxitektura ushın mólsherlengen qosımsha jaratılıwması múmkin.

Qosımsha jaratıw ushın arxitektura saylanǵannan keyin, qosımsha jaratıwshı qosımshası ushın UDP yamasa TCP protokolınan birin tańlawı kerek boladı Klient server arxitekturasi
KS arxitekturasında mudamı aktiv jaǵdayda bolǵan apparat server dep atalıp, ol klientler dep atalıwshi xostlardan keletuǵın sorawlarǵa xızmet kórsetedi, mısalı Web serverleri. Bunday serverler klientlerden uzatılǵan obiekt ushın sorawlardı qabıl etedi hám klientlerge talap etilgen obyekni jıberiw arqalı juwap qaytaradı. KS arxitekturasında klientler bir biri menen tuwrıdan-tuwrı baylanıstırnmaydi, áyne browserlar bir biri menen baylanıstırna almaǵanı sıyaqlı. KS tarmaqların internet xızmet provayderlari quraydı (xojayını esaplanadı ) hám basqaradi.

1. 
   Server qosımshaları
   
2. 
   Server maǵlıwmatlardı ózinde saqlaydı hám olardı basqaradi
   
3. 
   Paydalanıwshılardıń login maǵlıwmatların
   
4. 
   Qosımsha maǵlıwmatların
   
5. 
   Maǵlıwmatlarǵa qayta isley aladı
   
6. 
   Tarmaqtıń oraylasqan tiykarǵı apparatı
   
7. 
   Login arqalı server menen baylanıstırnıladı
   
8. 
   Paydalanıwshı hám server ortasında interfeys wazıypasın atqaradı
   
9. 
   Bir qansha sazlanishlarni (setting) ózinde saqlaydı
   
10. 
    Maǵlıwmatlarǵa qayta isley aladı
    
11. 
    Túrli qosımshalar birdey yamasa túrlishe xızmet kórsetedi
    
12. 
    Qawipsizlik ushın juwapkeryatni óz moynına almaydı
    
13. 
    Bunday sistemalar 3 qıylı basqıshda ámelge asıriladı : bólistirilgen maǵlıwmatlar bazası (TMB), bólistirilgen server (TS) hám klient (TK).
    

14. TMB - bir serverge tiyislib bolıp, ol serverge kelip túsip atırǵan sorawlarǵa nátiyjeli juwap beriw ushın paydalanıladı.
15. TS - maǵlıwmatlarǵa qayta islew hám paydalanıwshılardı tarmaqqa jalǵanıwların basqaradi.
16. TK - paydalanıwshı interfeysi wazıypasın atqaradı
P2 P arxitekturasında xesh qanday aktiv server infrastrukturasi bolmaydı bálki bir birine tuwrıdan-tuwrı baylanıstırnıwshı peerlar dep atalıwshi klientler boladı. Bul arxitektura xesh xızmet provayderlari tárepinen tashkil etilmeydi hám basqarilmaydi biraq peerlar dep atalıwshi klientler bir waqtıniń ózinde de klient de server wazıypaların atqaradı 9.1-súwret. Bul arxitektura eki qıylı usılda qurıladı : oraylasqan hám oraylashmagan hám de túrli protokollar tiykarında túrli arxitekturalarda qurılısı múmkin
Kóplegen tarmaq qosımshaları tarmaqtıń eki túrli bóleginde jaylasqan klient hám server programmaların óz ishine aladı. Bul eki sistema bir biri menen soketlar arqalı baylanıs etedi. Tarmaq qosımshasın jaratıwda, qosımsha jaratıwshınıń tiykarǵı waziypası - klient hám server programmaları ushın kod jazıwdan ibarat 9.2-súwret.

9.1-súwret. Klient hám server arasında júz beretuģın procces

9.2- súwret. Klient hám server arasındaģı qawipsiz maģluwmat almasınıwı.


Qadaǵalaw sorawları :

1. Tarmaq qáddi ne?

2. Tarmaq arxitekturası ne?
3. Klient Server arxitekturası ne?
4. Server qosımshaları qanday?