9-ma’ruza. Sta

Yozuvlar
Yozuvlar – bu turli toifadagi maydonlar yig’indisidir. Maydon – bu bironta nom va toifaga ega bo’lgan tuzilmadir (o’zgaruvchi). Yozuv bu statik tuzilma hisoblanadi. Chunki yozuvning maydonlari xotirada ketma-ket yacheykalarga joylashtiriladi. Yozuv uchun xotiradan joy uning maydonlari toifalaridan kelib chiqib ajratiladi, ya’ni xar bir maydonga sarflanadigan joylar yig’indisi olinadi.

tartir nomeri int i
(4 bayt)
talaba ‘fio’si char
FIO[30] (30 bayt)
adres

char adres[20]
(20 bayt)
balli

float ball
(4 bayt)

Bu yerda ushbu tuzilmaga 4+30+20+4=58 bayt xotiradan joy ajratiladi. Yozuvlarni dasturda ifodalash:
struct Talaba{ int i;
char fio[30]; char adres[20]; float ball;
}
Yuqorida biz yozuv toifasini e’lon qildik. Bu foydalanuvchi tomonida aniqlanadigan toifa hisoblanadi. Endi shu toifadagi o’zgaruvchini e’lon qilishimiz mumkin.
Talaba t1;
Bu yerda endi t1 nomli talabaning yuqorida keltirilganidek maydonlardan iborat yozuv paydo bo’ldi. Uning maydonlariga murojaat qilish va qiymat berish quyidagicha amalga oshiriladi.
t1.fio=”Abdullayev Abdulla”;
Yozuvlar ustida turli amallarni bajarish mumkin. - Maydonlariga qiymat o’zlashtirish
- Solishtirish
- Maydonlarining toifasidan kelib chiqqan xolda maydonlar ustida amal bajarish mumkin.
Quyida ba’zi bir misollarni keltiramiz, unda myCar nomli yozuivning maydonlariga qiymatla o’zlashtiriladi:
struct Car {
int x_coor; int y_coor; string name;
};
Car myCar;

myCar.x_coor = 40; myCar.y_coor = 40; myCar.name = "Porche";

Yozuvlar bilan ishlashga doir to’lkiq dastur matnini keltiramiz: #include stream>
using namespace std;

struct PlayerInfo { int skill_level; string name;
};
using namespace std;

int main() {
PlayerInfo players[5];
for (int i = 0; i < 5; i++) {
cout << "Please enter the name for player : " << i << '\n'; cin >> players[ i ].name;
cout << "Please enter the skill level for " << players[ i ].name << '\n'; cin >> players[ i ].skill_level;
}
for (int i = 0; i < 5; ++i) {
cout << players[ i ].name << " is at skill level " << players[i].skill_level << '\n';
} }

Ko’pincha funksiyalar bilan ishlaganda strukturalarni funksiyalarning argument sifatida uzatishga to’g’ri keladi yoki strukturalarni funksiyada qaytarishga extiyoj tug’iladi. Bunday hollarda quyidagicha yondashish mumkin. struct EnemySpaceShip
{
int x_coordinate; int y_coordinate; int weapon_power;
};
EnemySpaceShip getNewEnemy()

{
EnemySpaceShip ship; ship.x_coordinate = 0; ship.y_coordinate = 0; ship.weapon_power = 20; return ship;
}
Bu yerda funksiya ship nomli local yozuv nusxasini maydonlarga qiymatlar beriladi. Endi yangi o’zgaruvchini xosil quyidagini keltirish mumkin:
EnemySpaceShip ship = getNewEnemy();

yaratadi va qilish uchun

Bu o’zgaruvchini funksiyaga uzatish mumkin: EnemySpaceShip upgradeWeapons (EnemySpaceShip ship) {
ship.weapon_power += 10; return ship;
}
O’zgaruvchi maydonlariga o’zgartirish kiritilgach, uni albatta funksiyada qaytarish kerak, aks holda u qilingan o’zgarish yo’qolishi mumkin.
Quyida shu misolni to’liq dastur matnini keltiramiz; struct EnemySpaceShip {
int x_coordinate; int y_coordinate; int weapon_power;
};

EnemySpaceShip getNewEnemy() { EnemySpaceShip ship; ship.x_coordinate = 0; ship.y_coordinate = 0; ship.weapon_power = 20; return ship;
}

EnemySpaceShip upgradeWeapons(EnemySpaceShip ship) { ship.weapon_power += 10;
return ship; }

int main() {
EnemySpaceShip enemy = getNewEnemy(); enemy = upgradeWeapons(enemy);
}
Bundan tashqari strukturalarga ko’rsatkichlar xam yaratish mumkin: #include stream>

using namespace std;

struct xampl { int x;
};

int main() {
xampl structure; xampl *ptr;
structure.x = 12; ptr = &structure; cout<< ptr->x; cin.get();
}

Jadvallar
Jadval - bu yozuvlarning chekli to’plamidir. Jadval ham statik tuzilma bo’lib, uning elementlari bir xil toifaga ega. Jadval yozuvlar massividan tashkil topadigan tuzilma hisoblanadi.
Uni yuqoridagi misoldan foydalanib dasturda quyidagicha idodalaymiz: EnemySpaceShip name[20];
Bu yerda name nomli 20 ta elementdan iborat massiv yaratildi va uning elementlari EnemySpaceShip struktura ko’rinishida bo’ladi. Xar bir elementning int x_coordinate;
int y_coordinate; int weapon_power;
kabi maydonlari mavjud. Jadvalni bironta qatoriga murojaat massiv elementiga mos indeksi orqali va undan keyin aynan kerakli maydoniga (.) nuqta bilan murojaat amalga oshiriladi.

Name[0] Name[1] …
int x_coordinate
Name[o]. x_coordinate=35 Name[1]. x_coordinate=45
int y_coordinate
Name[o]. y_coordinate=15 Name[1]. y_coordinate=42
int weapon_power Name[o].weapon_power =12 Name[1].weapon_power =3

Misol. Funksiyalar bilan ishlashda jadvallarni kirish argument sifatida ishlatishga to’g’ri keladi. Quyida ana shunday holatga misol keltiramiz.
#includeream> using namespace std;

struct Size {
int breast; int waist; int hips;
};

struct WonderfulWoman {
char name[64]; int age;
int height; int weight; Size volume;
bool engKnowledge; };

void showData(const WonderfulWoman Obj[], int amount);

int main(){
const int amountOfGirl = 7;
WonderfulWoman Woman[amountOfGirl] = {}; for (int i = 0; i < amountOfGirl; i++){
cin.getline(Woman[i].name, 32); cin >> Woman[i].age;
cin >> Woman[i].height; cin >> Woman[i].weight;
cout << "english(1 - yes, 0 - no): "; cin >> Woman[i].engKnowledge; cin >> Woman[i].volume.breast; cin >> Woman[i].volume.waist; cin >> Woman[i].volume.hips; cin.get();
cout << endl; }
showData(Woman, amountOfGirl); return 0;
}

void showData(const WonderfulWoman Obj[], int amount){ for (int i = 0; i < amount; i++){
cout << i + 1 << '\t' << Obj[i].name << '\t' << Obj[i].age<< '\t' << Obj[i].height << '\t' << Obj[i].weight << '\t'<< Obj[i].volume.breast << '/' << Obj[i].volume.waist << '/' << Obj[i].volume.hips<< '\t' << Obj[i].engKnowledge << endl;
} }

Bu yerda bitta strukturaning ichidagi maydon o’z navbatida boshqa strukturaga tegishli o’zgaruvchi olingan. Bunday yozuvlarga murakkab yozuvlar deyiladi, ya’ni yozuvning elementlarini o’zi ham yozuv hisoblanadi. Bu holatda murakkab ierarxik MT vujudga keladi.

talaba

Tartib nomeri

familiya si

Talaba FIO

ismi
Talaba guruhi

Otasinin g ismi

Jadval ustida massiv ustida bajariladigan amallar o’rinli, lekin jadval elementiga emas, elementi maydoniga qiymat beriladi.

- Element kiritish, o’chirish
- Element maydoni qiymatlarini o’zgartirish
- Jadval elementlarini solishtirish, bunda 2 ta yozuvning mos maydonlari qiymatlari solishtiriladi.

Nazorat savollar.
1. Qanday tuzilmalar statik tuzilma hisoblanadi? 2. Massiv nima?
3. Yozuv nima va uning xususiyatlari? 4. Murakkab yozuv nima?
5. Jadval nima va uning dasturda ifodalanishi qanday?

Asosiy internet manbalar
1. SKYLINE UNIVERSITY COLLEGE. http://www.teach-
ict.com/as_as_computing/ocr/H447/F453/3_3_5/data_structures/min iweb/pg3.htm
2. Osnovы programmirovaniye na S++ dlya nachinayuщix http://purecodecpp.com/archives/category/strukturi_c. 2015 yil.