9-mustaqil ishi

Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot taxnologiyalari unversiteti Qarshi filiali Komputer injiniring FAKULTIT DI 12-21 guruh talabasi ABSAMATOV JUSHQINBEKning Deskiret tuzulmalari fanidan tayyorlagan

9-MUSTAQIL ISHI

Topshirdi: ABSAMATOV J.

Tekshirdi: HAYITOV B.

Mavzu: Kommivoyayer masalasi algoritmlarini o’rganish, chuqurlik va eni bo’yicha aylanib o’tuvchi graflar, kommivoyayer masalasini yechish.

Mavzu: Kommivoyayer masalasi algoritmlarini o’rganish, chuqurlik va eni bo’yicha aylanib o’tuvchi graflar, kommivoyayer masalasini yechish.

Reja:

1. Kommivoyayer masalasi algoritmlarini o’rganish

2. .Evristik algoritmlar. 3. GTS algoritmini tuzish.

Djek – kompyuterlar sotish bo’yicha agent (kommivoyajer), uning qaramog’ida 20 ta shahar bor. ishlayotgan kompaniya yo’l harajatlarining 50% ni to’laydi. Djek uning qaramog’ida bo’lgan har ikki shahar orasida yo’l harajatini hisoblab chiqqan. Masala yo’l harajatlarini kamaytirishdan iborat.

Djek – kompyuterlar sotish bo’yicha agent (kommivoyajer), uning qaramog’ida 20 ta shahar bor. ishlayotgan kompaniya yo’l harajatlarining 50% ni to’laydi. Djek uning qaramog’ida bo’lgan har ikki shahar orasida yo’l harajatini hisoblab chiqqan. Masala yo’l harajatlarini kamaytirishdan iborat.

Dastlabki ma’lumotlar Djek tasarrufidagi shaharlar ruyhati va narxlar matrisasi ko’rinishida berilgan. Bu yerda matrisa i shahardan j shaharga borish narxiga teng bo’lgan c(i,j) elementlardan tashkil topgan ikki o’lchamli massiv. Shaharlar soni 20 ta bo’lsa, matrisa

bo’ladi.

Biz Djekga yo’l harajatlarini kamaytirishga yordam berishimiz kerak. Djekning marshruti o’zi yashagan shahardan boshlanib, qolgan hamma shaharlarni bir martadan o’tib, yana o’z shahriga qaytib kelishi kerak. Demak, biz tuzayotgan ruyhatda har bir shahar faqat bir marta uchrashi kerak, Lekin Djek yashagan shahar ikki marta uchrab, ruyhatning birinchi va oxirgi elementlari bo’ladi. Undan tashqari, ruyhatdagi shaharlar tartibi

Biz Djekga yo’l harajatlarini kamaytirishga yordam berishimiz kerak. Djekning marshruti o’zi yashagan shahardan boshlanib, qolgan hamma shaharlarni bir martadan o’tib, yana o’z shahriga qaytib kelishi kerak. Demak, biz tuzayotgan ruyhatda har bir shahar faqat bir marta uchrashi kerak, Lekin Djek yashagan shahar ikki marta uchrab, ruyhatning birinchi va oxirgi elementlari bo’ladi. Undan tashqari, ruyhatdagi shaharlar tartibi

Djekning marshrutini belgilaydi. Ruyhatdagi ikkita oxirgi shaharlar orasidagi yo’l narxi – bu butun marshrut narxi deb hisoblanadi. Demak, agar biz Djekga eng kichik narxdagi ruyhatni tuzib bersak, masalani yechgan bo’lamiz.

Evristik algoritmlar.

Evristik algoritmlar.

Evristika yoki evristik algoritm – algoritm deb ta’riflanishi uchun quyidagi hususiyatlarga ega bo’lishi kerak:

U odatda shartli ravishda optimal bo’lmasa ham, yahshi yechimlarni topish kerak. Uni ixtiyoriy ma’lum aniq algoritmdan ko’ra, amalga oshirish tezroq va soddaroq bo’lishi kerak. Odatda yahshi algoritmlar evristik bo’lib chiqadi. Faraz qilaylik, biz tez ishlaydigan va barcha test topshiriqlariga javob beradigan algoritmni tuzdik, lekin uning to’g’riligini isbotlab bilmaymiz. Shunday isbot berilmaguncha, algoritm evristik deb tushuniladi.Misol tariqasida quyidagi algoritmni ko’rib chiqamiz:

GTS algoritmi: (kommivoyajer). N ta shaharlar va C narxlar matrisasi berilgan kommivoyajer masalasi uchun U shahardan boshlab COST narxli TOUR yaqinlashgan yechimni topish kerak. Qadam 0: [Insiallashtirish] TOUR:=0; COST:=0; V:=U; Qadam 1: [Hama shaharlarni o’tish] For k:=1 to N-1 do qadam 2; Qadam 2: [Keyingi vektorga o’tish]

Faraz qilaylik, (V,W) – V shahardan W ga olib borayotgan eng kichik narxli vektor. Unda:

TOUR:=TOUR+(V,W); COST:=COST+C(V,W);

V:=W;

Qadam 3: [Marshrutni tugatish] TOUR:=TOUR+(V,1);COST:=COST+C(V,1);

Marshrutni tasvirlash uchun biz matematikada graf yoki tur deb nomlanayotgan chizmadan foydalanamiz. Umuman tur – bu nuqtalar va bir nechta yoki barcha ikki nuqtalarni bog’layotgan chiziqlar to’plami, undan tashqari chiziqlar ustida qiymatlar ham berilishi mumkin.

Masalani soddalashtirish uchun beshta shahar uchun yechim topamiz. Rasm. 1a – narxlar matrisasi. Rasm. 1b – turli model ko’rsatilgan.

Algoritmlarni baholash uchun ko’pgina mezonlar mavjud. Odatda kirituvchi berilganlarni ko’payishida masalani yechish uchun kerak bo’ladigan vaqt va xotira hajmlarini o’sish tartibini aniqlash muammosi qo’yiladi. Har bir aniq masala bilan kiritiladigan berilganlarni miqdorini aniqlovchi qandaydir sonni bog’lash zarur. Bunday son masalaning kattaligi deb qabul qilinadi. Masalan: ikkita matritsani ko’paytirish masalasining o’lchami bo’lib, matritsalar kattaligiga xizmat qilishi mumkin. Graflar haqidagi masalada o’lcham sifatida graf shohlarining soni bo’lishi mumkin.

Algoritmlarni baholash uchun ko’pgina mezonlar mavjud. Odatda kirituvchi berilganlarni ko’payishida masalani yechish uchun kerak bo’ladigan vaqt va xotira hajmlarini o’sish tartibini aniqlash muammosi qo’yiladi. Har bir aniq masala bilan kiritiladigan berilganlarni miqdorini aniqlovchi qandaydir sonni bog’lash zarur. Bunday son masalaning kattaligi deb qabul qilinadi. Masalan: ikkita matritsani ko’paytirish masalasining o’lchami bo’lib, matritsalar kattaligiga xizmat qilishi mumkin. Graflar haqidagi masalada o’lcham sifatida graf shohlarining soni bo’lishi mumkin.

Algoritm sarflanayotgan vaqt masalaning o’lchami funksiyasi sifatida algoritmni vaqt bo’yicha qiyinligi deb nomlanadi.